روش تحقیق بهره وری در سازمانها

بهره وری در سازمانها

روش تحقیق بهره وری در سازمانها

بخش اول: مبانی نظری پژوهش
تاریخچه بهره وری
واژه بهره وری برای نخستین بار به وسیله ‏فرانسواکنه ‏ ریاضیدان و اقتصاددان طرفدار مکتب ‏فیزیوکراسی (حکومت طبیعت) به کار برده شد. ‏‏«کنه» با طرح جدول اقتصادی ، اقتدار هر دولتی ‏را منوط به افزایش بهره وری در بخش کشاورزی می ‏داند.‏
در سال ۱۸۸۳ فرانسوی دیگری به نام «لیتره»‏ ‏ ‏بهره وری را دانش و فن تولید تعریف کرد. با ‏شروع دوره نهضت مدیریت علمی در اوایل سالهای ‏‏۱۹۰۰، فردریک وینسلوتیلور ‏ و فرانک و لیلیان ‏گیلبرث ‏ به منظور افزایش کارایی کارگران، ‏درباره تفسیم، کار بهبود، روش ها و تعیین زمان ‏استاندارد، مطالعاتی را انجام دادند. بعدها ‏کارایی را دوباره هر یک از عوامل تولید ‏استفاده کردند. اما واژه ای که به تدریج جنبه ‏عمومی تر و کلی تر پیدا کرد و در ادبیات ‏مدیریت رایج گردید، «بهره وری» بود. در سال ‏‏۱۹۵۰ سازمان همکاری اقتصادی اروپا ‏ به طور علمی ‏بهره وری را چنین تعریف کرد‍: «بهره وری حاصل ‏کسری است که از تقسیم مقدار یا ارزش محصول بر ‏مقدار یا ارزش یکی از عوامل تولید به دست می ‏آید. بدین لحاظ می توان از بهره وری سرمایه، ‏مواد اولیه و نیروی کار صحبت کرد.‏
سازمان بین المللی کار ‏ بهره وری را چنین ‏تعریف کرده است:‏
‏«بهره وری» عبارت است از نسبت ستاده به یکی از ‏عوامل تولید (زمین، سرمایه، نیروی کار و ‏مدیریت). در این تعریف «مدیریت» به طور ویژه ‏یکی از عوامل تولید در نظر گرفته شده است. ‏نسبت تولید به هر کدام از این عوامل معیاری ‏برای سنجش بهره وری محسوب می شود.‏
در سال ۱۹۵۸ آژانس بهره وری اروپا ‏ بهره وری را ‏درجه و شدت استفاده موثر از هر یک از عوامل ‏تولید تعریف کرد. همچنین این سازمان اعلام داشت ‏که «بهره وری» یک نوع طرز تفکر و دیدگاهی است ‏بر این پایه که هر فرد می‌تواند کارها و وظایفش ‏را هر روز بهتر از روز قبل انجام دهد. اعتقاد ‏به بهبود بهره وری یعنی داشتن ایمان راسخ به ‏پیشرفت انسانها.‏
در اطلاعیه تشکیل مرکز بهره وری ژاپن در سال ‏‏۱۹۵۵ در ارتباط با اهداف ناشی از بهبود بهره ‏وری  چنین بیان شده است:‏
حداکثر استفاده از منابع فیزیکی، نیروی انسانی ‏و سایر عوامل به روش‌های علمی به طوری که بهره ‏وری به کاهش هزینه های تولید، گسترش بازارها، ‏افزایش اشتغال و بالا رفتن سطح زندگی همه آحاد ‏ملت، منجر می شود. «از دید مرکز بهره وری ‏ژاپن، بهره وری یک اولویت انتخاب ملی است که ‏منجر به افزایش رفاه اجتماعی و کاهش فقر می ‏گردد. مرکز بهره وری ژاپن در زمان تاسیسش در ‏سال ۱۹۵۵ نهضت ملی افزایش بهره وری در این ‏کشور را تحت سه اصل رهنمون ساز به جلو هدایت ‏نموده که عبارتند از:‏
افزایش اشتغال، همکاری بین نیروی کار و مدیریت ‏و توزیع عادلانه و برابر ثمره‌های بهبود بهره ‏وری در میان مدیریت نیروی کار و مصرف کنندگان.‏
دکتر جان کندریک و دانیل کریمر کاهش فقر می ‏گردد. مرکز بهره وری ژاپن در زمان تاسیسش در ‏سال ۱۹۵۵ نهضت ملی افزایش بهره وری در این ‏کشور را تحت سه اصل رهنمون ساز به طور هدایت ‏نموده که عبارتند از:‏
افزایش اشتغال، همکاری بین نیروی کار و مدیریت ‏و توزیع عادلانه و برابر ثمره‌های بهره وری در ‏میدان مدیریت نیروی کار در مصرف کنندگان.‏
دکتر جان کندریک و دانیل کریمر ، بهره وری را ‏در نگرشی اقتصادی یعنی تولید سرانه یا میزان ‏ناخالصی داخلی به ازاء هر نفر ساعت کار می ‏دانند. در اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ ‏مرکز بهره‌وری آمریکا ‏ تعریف زیر را ارائه ‏داد. (۲۵)‏

سود = بهره‌وری * قیمت تعدیل شده

تعریف لغوی بهره‌وری:‏
قبل از توضیح در خصوص مفهوم بهره وری و نهایتا ‏ارائه تعریفی کاربردی از این واژه بهتر است ‏واژه بهره وری از نظر لغوی مورد بررسی قرار ‏گیرد.‏
واژه ‏Productivity‏ که واژه‌ای است انگلیسی در لغت ‏به معنای قدرت تولید پارور و مولد بودن است. ‏مثلا زمینی که استعداد زراعت دارد و بذر در آن ‏نشوو نما می‌کند اصطلاحاً زمین ‏Productive‏ یعنی ‏زمینی مولد و بارور گفته می شود مثلا افرادی در ‏اجتماع که ضمن داشتن توان انجام کار فاقد شغل ‏هستند و اصطلاحاً بیکار محسوب می شوند، افرادی ‏Productive‏ ‏non-‎‏ یعنی افرادی غیر مولد خوانده می‌ ‏شوند، پس واژه ‏Productivity‏ در قاموس زبان انگلیسی ‏به داشتن قدرت تولید و بارآور کسی یا چیزی ‏اطلاق می شود.‏
در زبان فارسی کلمه بهره وری به عنوان معادل ‏مصطلح شده است لغت بهره‌وری که از نظر ادبی‌ ‏حاصل مصدر است از واژه بهره ور مشتق شده است و ‏کلمه بهره ور به استناد فرهنگ فارسی معین به ‏معنای بهره‌بر، سود برنده و کامیاب است و ‏نتیجتاً بهره وری در ادبیات فارسی به بهره‌بری ‏با فایده بودن، سود برندگی و کامیابی معنا شده ‏است. چنانچه ملاحظه می شود بین معنای لغوی کلمه ‏Productivity‏ در زبان انگلیسی و معنای لغوی کلمه ‏بهره وری در ادبیات فارسی تفاوت وجود دارد و ‏برگزیدن واژه فارسی بهره وری به جای کلمه ‏Productivity‏ از نظر جایگزینی آن (‏Applied definition‏) ‏رسید.‏
در برخی از متون برای واژه ‏Productivity‏ معادلهای ‏دیگری مانند راندمان، بازدهی قدرت تولید، ‏قابلیت و باروری کارآمدی، برگزیده شده است که ‏جملگی همین مفهوم و معنا را افاده می کنند و ‏هر یک می‌تواند هم معنا با بهره وری به کار ‏رود. (۲۶).‏

تعریف بهره‌وری
بهره وری را می توان زائیده تعادل و روابط ‏متقابل بین انسان، تکنولوژی (سخت و نرم افزار) ‏مواد و انرژی وسازمانها و سیستمها دانست. ‏رابطه متقابل بین این عوامل توسط اطلاعات ‏برقرار می شود و در میان این عوامل انسان از ‏بالاترین اهمیت برخوردار است، زیرا نهایتاً ‏کارآمد بودن دیگر عوامل نیز به وضعیت انسان و ‏رفتارهای او مرتبط می باشد، این نکته در ‏نمودار زیر نشان داده شده‌است. (۳۲).‏

تعریف کاربردی بهره وری
در رابطه با تعریف کاربردی بهره وری اجماع نظر ‏کلی وجود ندارد و تعاریف متعددی از این واژه ‏بحث برانگیز ارائه شده است.‏
از نظر سازمان ملی بهره وری ایران تعریف بهره ‏وری عبارت است از به حداکثر رساندن استفاده از ‏منابع، نیروی انسانی، تسهیلات و غیر، به طریقه ‏علمی، کاهش هزینه های تولید، گسترش بازارها و ‏افزایش اشتغال و کوشش برای افزایش دستمزدهای ‏واقعی و بهبود استانداردهای زندگی، آنگونه که ‏به نفع کارکنان، مدیریت و جامعه باشد. (۶۴).‏
سازمان همکاری اقتصادی اروپا ‏ که به طور رسمی ‏بهره وری را چنین تعریف کرده است: «بهره وری ‏حاصل کسری است که از تقسیم مقدار یا ارزش ‏محصول بر مقدار یا ارزش یکی از عوامل تولید به ‏دست می آید». بدین لحاظ می توان از بهره وری ‏سرمایه، مواد اولیه و نیروی کار صحبت کرد. از ‏نظر سازمان بین المللی کار ‏ بهره وری عبارت ‏است از نسبت ستاده به یکی از عوامل تولید ‏‏(زمین، سرمایه، نیروی کار ومدیریت).‏
آژانس بهره وری اروپا ‏ بهره وری را درجه و ‏شدت استفاده موثر از هر یک از عوامل تولید ‏تعریف کرد و اعلام کرد بهره وری یک نوع طرز ‏تفکر و دیدگاهی است بر این پایه که هر فرد می ‏تواند کارها و وظایفش را هر روز بهتر از روز ‏قبل انجام دهد.‏
مرکز بهره وری ژاپن ‏ ‏ بهره‌وری را حداکثر ‏استفاده از منابع فیزیکی، نیروی انسانی وسایر ‏عوامل به روش های علمی به طوری که بهبود ‏بهره‌وری به کاهش هزینه های تولید، گسترش ‏بازارها، افزایش اشتغال و بالارفتن سطح زندگی ‏همه آماد ملت منجر شود.‏
مرکز بهره وری آمریکا ‏ تعریف ذیل را برای ‏بهره وری ارائه داده است:‏
سود = بهره وری *  قیمت تعدیل شده
جان کندریک ‏ بهره وری را در نگرشی اقتصادی ‏یعنی تولید سرانه یا میزان ناخالصی داخلی به ‏ازا هر نفر ساعت کار می داند.‏
استینر ‏ بهره وری را معیار عملکرد و یا قدرت ‏و توان هر سازمان در تولید کالا و خدمات ‏استیگل ‏ بهره وری را نسبت میان بازده به ‏هزینه عملیات تولیدی تعریف کرده است. از نظر ‏ماندل ‏ بهره‌وری به مفهوم نسبت بین بازده ‏تولید به واحد منبع مصرف شده است که با سال ‏پایه مقایسه می شود. دیویس ‏ تغییر به دست ‏آمده در مقدار محصول در ازاء منابع مصرف شده و ‏فابریکانت ‏ نسبت همیشگی بین خروجی به ورودی ‏را بهره وری تعریف کرده‌اند.‌ (۲۵).‏

سومانت ‏ بهره وری را نسبت بین خروجی محسوس و ‏ورودی محسوس قلمداد می‌کند و ایسترفیلد ‏ ‏بهره‌وری را نسبت بازده سیستم تولیدی به مقداری ‏که از یک یا چند عامل تولید به کار گرفته شده ‏است. (۲۶).‏

دیدگاههای مختلف درباره بهره وری
معمولا سه دیدگاه به شرح زیر درباره بهره‌وری ‏مطرح می شوند:‏
الف- تعریف بهره وری از دیدگاه سیستمی
بهره وری از دیدگاه سیستمی طبیعت پیچیده تری ‏داشته و در کل سیستم مطرح می گردد. بهره وری ‏عبارت است از نسبت بین مجموعه خروجیهای یک ‏سیستم به ورودی های آن:‏ ,………..

فرمت فایل دانلود فرمت فایل: WORD

تعداد صفحات تعداد صفحات: 166

پس از ثبت دکمه خرید و تکمیل فرم خرید به درگاه بانکی متصل خواهید شد که پس از پرداخت موفق بانکی و بازگشت به همین صفحه می توانید فایل مورد نظر خود را دانلود کنید. در ضمن لینک فایل خریداری شده به ایمیل شما نیز ارسال خواهد شد. لینک دانلود فایل به مدت 48 ساعت فعال خواهد بود.