مقاله درباره نظام آموزشی ژاپن

این مقاله به بررسی نظام آموزشی ژاپن از مقاطع پیش دبستانی تا آموزش عالی پرداخته و چالش‌ های موجود، ساختار آموزشی، نرخ ثبت نام، و برنامه‌ های آموزشی مختلف را تحلیل می‌ کند.

ساختار آموزشی

• آموزش پیش دبستانی
• آموزش پایه
• آموزش ابتدایی
• آموزش متوسطه
• آموزش عالی
• آموزش معلمان
• آموزش بزرگسالان
• آموزش غیررسمی

آموزش پیش دبستانی

ساختار آموزشی

مقطع آموزش پیش دبستانی درژاپن حداکثرمدت زمان سه سال رده های سنی ۳-۶ سال به طول می انجامد.این مقطع آموزشی غیراجباری وغیررسمی بوده وبا دریافت شهریه ازوالدین کودکان ارائه می گردد.هدف اصلی مراکزآموزش پیش دبستانی،پرورش ذهنی وجسمی کودکان در یک محیط مناسب آموزشی است.برنامه های آموزشی این مقطع نیزبر۳۹هفته آموزشی در سال و۴ ساعت کلاسی روزانه تجاوز نمی کند.

تعداد معلمان زن تعداد کل معلمان تعداد دختران ثبت نامی تعداد کل ثبت نامی تعدادمدارس سال
۹۷۴۱۹ ۱۰۹۷۵۳ ۹۸۷۰۱۴ ۲۰۰۷۹۶۴ ۱۵۰۷۶ ۱۹۹۰
۹۸۱۴۸ ۱۱۰۳۵۱ ۹۷۲۴۵۸ ۱۹۷۷۶۱۱ ۱۵۰۴۱ ۱۹۹۱
– – ۹۵۸۹۵۶ ۱۹۴۸۸۶۸ ۱۵۰۰۶ ۱۹۹۲
۱۰۰۰۶۱ ۱۱۳۰۸۱ ۹۳۹۰۵۱ ۱۹۰۹۱۳۶ ۱۴۹۵۸ ۱۹۹۳
۹۹۷۷۰ ۱۱۲۴۱۶ ۹۱۲۰۸۹ ۱۸۵۲۱۸۳ ۱۴۹۰۱ ۱۹۹۴
۹۶۷۵۷ ۱۰۲۹۹۲ ۸۹۰۵۹۴ ۱۸۰۸۴۳۲ ۱۴۸۵۶ ۱۹۹۵
۹۷۲۸۳ ۱۰۳۵۱۸ ۸۸۵۹۴۰ ۱۷۹۸۰۵۰ ۱۴۷۹۰ ۱۹۹۶

مهدهای کودک روزانه و کودکستانها

هدف مهد کودکهای روزانه و کودکستانها فراهم ساختن اساس آگاهی در مورد جهان اطراف برای کودکان پیش دبستانی و تقویت خلاقیتهای ذهنی آنان از طریق بازی، ترسیم تصاویر، انجام کارهای دستی، و امثال آن می‌باشد. نوزادان و کودکان بر اساس سن به گروههای کوچک تقسیم ‌شده و توسط معلمان و مربیان تحت مراقبت قرارمی‌گیرند.

درهرمهد کودک روزانه یا کودکستان می‌توان تصاویر یا کارهای دستی ساخت کودکان را مشاهده کرد که به دیوارها آویخته شده‌ و یا از سقفها آویزانند. کودکان با قطعات  چوبی  چیزهایی می‌سازند، یا روی تاب و سرسره مشغول فعالیت فیزیکی هستند و یا درفعالیتهای  احساسی‌ چون آواز خوانی، رقص و امثال آن مشغول هستند.مهد کودک های روزانه یکی از زمینه های رفاهی کودکان است که در دوران پس از جنگ رشد خیره‌کننده‌ای داشته است. کل مهد کودکهای دولتی و غیر دولتی در سال۱۹۹۷حدود۰۹۶/۱۴بود، و کودکان تحت مراقبت آنها بالغ بر ۴۵۷/۷۸۹/۱ نفر بوده اند.علاوه بر این موسسات، مهد کودکهای زیادی وجود دارند که به این علت که تعداد کارکنان یا صلاحیت آنان و مواردی نظیر آن به حداقل استاندارد ذکر شده در قانون نرسیده است، به آنها مجوز داده نشده است.

امروز والدین زیادی در سراسر کشور تمایل دارند کودکان خود را به مهد کودک بفرستند.تقاضای زیاد جهت تاسیس مهد کودکهای روزانه و طولانی ساختن ساعتهای مهد کودک نه تنها به عوامل اقتصادی‌ چون میزان گسترده‌ای از مشاغل باز برای زنان، و نیاز به کار مادران جهت تکمیل درآمد خانواده  ها مربوط میشود، بلکه به تمایل زنان جهت مشارکت گسترده تر در فعالیتهای اجتماعی و درک جمعی از مشارکت اجتماعی ایجاد شده به واسطه پرستاری گروهی و آموزش نوزادان و کودکان پیش دبستانی نیز ارتباط دارد.مقررات مهد کودکهای روزانه وکودکستانها متفاوت هستند. با این حال، گروهی می خواهند هر دو را یکی سازند و آموزش کودکان پیش دبستانی را تحت کنترل سازمانهای دولتی ارائه دهند.نیل این تمایل، اصلاحاتی عظیمی را می طلبد که وزارت آموزش زاپن درصدد دستیابی به آن است.

چالشهای پیش رو

درحال حاضر ، مراکز پیش دبستانی شامل کودکستانها و مهدکودکهای روزانه می باشند. کودکسنانها تحت سرپرستی وزارت آموزش و مهدکودکها تحت نظر وزارت بـهداشت و بـهزیستی می باشند. با فرض این قضیه که باید تسهیلاتی به منظور تأمین رشد و آموزش کافی برای هر نوزادی فراهم شود ، پیشنهادی در مورد ادغام این دو نوع مؤسسه داده شد ، و دولت مرکزی اقداماتی چند به منظور هماهنگی این دو وزارتخانه ارائه داده است ، که بر ارائه برنامه های  آموزشی و مربیّان مشترک و تغییر ساعتهای مراقبتی بوده است .

با این وجود، زمانی که تفاوت در عملکردها و نقشهای این دو مؤسسه مدّ نظر قرار گرفت ، روشن شد که ادغام این دو، کار زیاد آسانی نیست . امید آن میرود که آژانسهای دولتی زمینه را برای اجرا فراهم آورند و این بتواند هماهنگ با شرایط محلّی به اجرا در آید. در سال ۱۹۹۱، وزارت آموزش دوره های آموزش ضمن خدمت پیش دبستانی را به منظور ارتـقاء روشهای تـدریس و دوره های کودکستانی ارائه داد و در حال ارتقاء آموزش حین خدمت برای معلّمانیست که به تازگی واجد شرایط شده اند. وزارت آموزش ‌، هم چنین ،‌ رهنمودهای برنامه ریزی شده ای به منظور ارائه آموزش کودکستانی به کلیه کودکان پیش دبستانی، یعنی کودکان سه ساله ، آغاز کرده است،‌و در نظر دارد آموزش کودکستانی را بیشتر و بیشتر بهبود بخشد.

نگرانی در مورد آموزش پیش دبستانی رو به افزایش است ، و تعداد مؤسساتی که با این آموزش مواجه هستند ‌، اندک باقی می ماند . شکاف بسیار گسترده ای در شهریه‌ دریافتی مؤسسات خصوصی و مؤسسات دولتی وجود دارد ، و بار بر دوش والدین سال به سال افزایش می یابد . ساعات مراقبت نیز هماهنگ با ساعت کار مادران نیست . جلسات بررسی این نکات توسط والدین برگزار می شود.

نرخ ثبت نام ناخالص

درحال حاظر۴۹کودکستان ملی ۶۰۵۳۰کودکستان دولتی (دولت محلی )و۸۰۵۲۴کودکستان خصوصی وجوددارندکه درسراسرژاپن قرارگرفته اند.تقریباَ۱۰۸میلیون کودک ۳سال یابزرگتردراین کودکستان‌هاثبت نام می‌کنند.جداازکودکستان‌ها،مهدکودک‌های دولتی ،خصوصی ،نوع مشهوردیگری ازآموزش پیش دبستانی وجوددارندکه درسراسرژاپن یافت  می‌شوند.

این روز‌ها،۲۲۰۴۳۹مهدکودک (از۱۹۹۸)وجوددارندکه ازکودکان ۰تا۵ساله نگهداری  می‌کنند.ازآنجاکه تعدادمادران کارمندسال به سال افزایش می‌یابد،
نقش مهدکودک‌ها درجامعه ژاپن مهمترومهمترمی شوند.درسال۱۹۹۷،کل تعدادکودکان پیش دبستانی(۰تا۶سال)۷۰۷۶۹۰۰۰۰بودکه ۲۱۰۲%آنهادرمهدکودک‌هاثبت نام کرده بودند و۲۳% در کودکستان‌ها.
از خانواده‌‌هایی که درآن فقط پدران شغل تمام وقت دارند،۹۰۵%کودکان در مهدهای کودک روزانه حاضر می شوند،درحالی که ۲۴۰۶%کودکان به کودکستان  می‌روند.

ازسوی دیگر، ازخانواده‌‌هایی که مادروپدرهردوشغل تمام وقت دارند،۴۸%کودکانشان رابه مهدکودک‌های روزانه  می‌فرستند درحالیکه ۱۶۰۳%کودکانشان رابه کودکستان می‌فرستند.
این ارقام نشان می‌دهدکه مهدکودک‌های روزانه ازتعدادبیشتری ازکودکان مراقبت  می‌کنندتاکودکستان‌هاوهنوزدرمیان خانواده ‌های بادرآمدمضاعف متقاضی بیشتری دارند.

آموزش پایه

ساختار آموزشی

تعداد دانش آموزان مدارس ابتدایی ومقدماتی متوسطه طی سال۱۹۹۸، به ترتیب ۵۰۰/۶۶۳/۷ و ۶۰۰/۳۸۰/۴ نفر بوده است. کودکان پس از ورود شش سالگی در ماه آوریل وارد دبستان می شوند.سال تحصیلی در ژاپن از ماه آوریل آغاز می‌شود، و این شاید ناشی از این عامل باشد که اول آوریل نشان آغاز سال مالی است. بیشتر مدارس ابتدایی و مقدماتی متوسطه سیستم سه ترمی را بکار می‌برند. نخستین ترم از اول آوریل تا نیمه جولای، دومی از سپتامبر  تا آخر دسامبر، و سومی از ژانویه تا آخر مارس می‌باشد. بین این سه ترم، تعطیلات تابستانه، زمستانه و بهاره وجود دارند.

بیشتر کالجها و دانشگاهها سیستم دو ترمی را بکار میبرند که شامل ترم آوریل تا سپتامبر تا مارس می باشد.دانش آموزان مراکز آموزشی فوق همچنین در فعالیتهای باشگاهی، کمیته‌های کلاسی، و جلسات کلاسی شرکت می‌کنند.

وقت ناهار کودکان مسئول به آشپزخانه میروند و غذای مدرسه را به کلاسها میبرند و میان اعضاء کلاس پخش می‌کنند. بیشتر مدارس ابتدایی و مقدماتی متوسطه غذای تمام بچه های مدرسه را عرضه می کنند. بعد از کلاسهای روز، بچه ها کلاسها را تمیز می‌کنند، و در فعالیتهای باشگاهی شرکت می‌کنند، در کتابخانه مدرسه و یا در کلاسهای درس خود مطالعه می‌کنند، و پس از آن به خانه میروند.

معمولا فعالیتهای باشگاهی پر طرفدار هستند و بچه‌ها فعالیتهایی را داوطلبانه و تحت راهنمایی و سر پرستی معلمان انجام میدهند.فعالیتهای باشگاهی، در مدارس مقدماتی متوسطه بعنوان فعالیتهای آموزشی ویژه طبقه بندی می شوند، می‌توانند توسط دانش آموزان بعنوان فعالیتهای گروهی داوطلبانه تعریف شوند که تحت نظارت معلمان انجام میشوند. محتوای این فعالیتها بسیار متفاوت و گوناگون می باشد.

کادر آموزشی

به منظور ارائه آن نوع آموزش که در بالا طرحی کلی از آنها داده شد، معلمان باید در زمینه های مختلف دانش آموزان را راهنمایی کنند. در سطح ابتدایی، موسیقی، کلاسهای خانه سازی و امثال آن در کلاسهای بالاتر توسط معلمان متخصص آموزش داده میشوند، در حالی که بیشتر دروس دیگر توسط معلمان تعیین شده برای کلاسی خاص آموزش داده میشوند. با این وجود در سطح مقدماتی متوسطه، معلمان در کلاس خاصی معین نمیشوند، بلکه در اموزش دروس معینی تخصص پیدا می کنند.

ساختار سازمانی مدارس معمولا از مدرسه ابتدایی تا مقدماتی متوسطه یکسان است.فعالیتهای سازمان آموزشی بی‌نهایت پیچیده است، و علاوه بر کار تدریس و انجام کارهای دیگر، معلمان باید به خواستهای والدین هم بپردازند.وزارت آموزش و هیئت مدیره های محلی آموزش برای معلمان امکان مشاوره را فراهم می‌آورند و به سازماندهی نشستهای آموزشی کمک می‌کنند.

شرایط آموزشی دانش آموزان ازشهرتا روستا و ازیک منطقه به منطقه دیگرمتفاوت است.مناطق دارای ارتباطات ضعیف وخلاقیت پایین بطور کامل از میان نرفته‌اند. تفاوت شرایط در گزارش علمی نشان داده میشود، و از میان بردن چنین تفاوتهایی بسیار دشوار است. علیرغم تمامی این دشواریها، آرزوی والدین تمام مناطق ژاپن برای راه‌یابی کودکانشان به آموزش عالی بسیار شدید است. این اشتیاق،اغلب توسط رسانه های گروهی تحریک می‌شود وازطریق PTA(انجمن اولیاء و مربیان) منتقل میشود و تاثیر چشمگیری بر آموزش دارد و شاید بتوان آنرا علت جزئی تاکید بیش ازحد برتستها و”امتحان ورودی جهنمی” متداول امروزی دید.

نسبت دانش آموزان به معلمین

تعدادمعلمان تادهه ۸۰بتدریج افزایش یافته است .بااین حال دردهه ۹۰،این تعدادجزدرسطح پیش دبستانی در سایر سطوح آموزشی کاهش یافته است .تادهه ۸۰تعداددانش‌آموزان نیزافزایش نشان می‌دهد.بااین حال ،ازاوایل دهه ۸۰درسطح مدارس ابتدایی ، ازاواخردهه ۸۰،درسطح مقدماتی متوسطه ،وازاوایل دهه ۸۰درسطح تکمیلی متوسطه افت درتعداد دانش آموزان مشهود است.

نسبت دانش آموزان به معلمین دردوره ‌های مقدماتی متوسطه وابتدایی ،دریک سال معین ،بتدریج دردوره ابتدایی از۳۶درسال ۱۹۵۰به زیر۲۰دردهه ۹۰ودردوره مقدماتی متوسطه از۳۰نفردرسال ۱۹۵۵به ۱۷نفردر۱۹۹۷کاهش یافته است .یکی ازدلایلی که این افت این است که تعدادکودکان ابتدایی به سرعت روبه افزایش بوده است .این گرایش انتظارمی رودتاقرن بیست ویکم ادامه یابد .

آموزش ابتدایی

ساختار آموزشی

مقطع آموزش ابتدایی درژاپن حداکثرمدت زمان۶ سال رده های سنی ۱۲-۶ سال به طول می انجامد.این مقطع آموزشی اجباری ورسمی بوده وبا دریافت شهریه ازوالدین کودکان ارائه می گردد. مدت زمان کلاس درس ۴۵ دقیقه است .هدف اصلی مراکزآموزش ابتدایی، ارائه آموزش عمومی مناسب یا مراحل رشد جسمی وذهنی کودکان است. برنامه های آموزش ابتدایی تا قبل از سال ۱۹۹۲ بر اساس ۶ روز در هفته بود اما از آن سال به بعد به تدریج به ۵ روز در هفته کاهش یافته است. ارتقا به کلاسهای بالاتر در دوره ابتدایی به صورت اتوماتیک است. نسبت دانش آموزان به معلمین در دوره ابتدایی ۴/۱۹ بوده و به پایه های تحصیلی تفکیک نمی گردد. تعداد دانش آموزان در هر کلاس ۴/۲۸ نفر است. طبق آمار سال۱۹۹۹،۱۰۰درصد جمعیت سنی۱۲-۶سال  این مقطع را طی می نمایند.

تعداد معلمان زن تعداد کل معلمان تعداد دختران ثبت نامی تعداد کل ثبت نامی تعدادمدارس سال
۲۶۴۵۱۲ ۴۵۲۸۴۹ ۴۵۷۵۰۹۸ ۹۳۷۳۲۹۵ ۲۴۸۲۷ ۱۹۹۰
۲۶۸۶۶۳ ۴۵۳۳۷۹ ۴۴۷۱۳۵۵ ۹۱۵۷۴۲۹ ۲۴۷۹۸ ۱۹۹۱
– – ۴۳۶۹۲۲۱ ۸۹۴۷۲۲۶ ۲۴۷۳۰ ۱۹۹۲
۲۷۸۰۶۰ ۴۶۱۷۲۹ ۴۲۹۳۹۵۸ ۸۷۹۸۰۸۲ ۲۴۶۷۶ ۱۹۹۳
۲۷۶۸۸۷ ۴۶۴۴۳۱ ۴۲۰۲۵۸۳ ۸۶۱۱۲۱۰۶ ۲۴۶۳۵ ۱۹۹۴
۲۶۳۶۲۹ ۴۳۰۹۵۸ ۴۰۸۷۶۵۵ ۸۳۷۰۲۴۶ ۲۴۵۴۸ ۱۹۹۵
۲۶۲۲۳۷ ۴۲۵۷۱۴ ۳۹۵۷۴۱۱ ۸۱۰۵۶۲۹ ۲۴۴۸۲ ۱۹۹۶

برنامه های آموزشی (شوتوکیوایکو)

برنامه های آموزش ابتدایی به دروس عادی (عمومی)،آموزش اخلاق، و فعالیت‌های ویژه تقسیم  می‌شود .از جمله دیگر برنامه ها میتوان از زبان ژاپنی، تعلیمات اجتماعی، ریاضیات، علوم، آموزش زندگی ومحیط زیست،موسیقی، هنر و کاردستی، خانه سازی، و بدنسازی  نام برد. برنامه آموزش مدارس ابتدایی زمان کافی برای موسیقی ،هنر و تفریحات جسمانی فراهم  می‌آورد. فعالیت‌هایی ویژه نقش مهمی در برنامه کلی آموزش بازی می‌کند و شامل فعالیت‌هایی چون کلوب‌ها،فسیتوال‌ها(جشنواره ‌های)در سطح مدرسه، یارقابت‌ها،مشارکت‌های دانش‌آموزی، ودیگر فعالیت‌های اجرایی توسط دانش‌آموزان می‌باشد…

فهرست مطالب

آموزش پیش دبستانی ۵
ساختار آموزشی ۵
مهدهای کودک روزانه و کودکستانها ۶
چالشهای پیش رو ۷
نرخ ثبت نام ناخالص ۸
آموزش پایه ۹
کادرآموزشی ۱۰
برنامه های آموزشی(شوتوکیوایکو( ۱۳
برنامه های آموزشی ۱۴
استاندارد ‌های آموزشی ۱۶
توسعه آموزشی ۱۸
آموزش متوسطه ۱۹
ساختار آموزشی ۱۹
مدارس متوسطه ۲۲
برنامه های آموزشی ۲۴
ارزیابی تحصیلی ۲۵
سیستم نمره دهی ۳۳
توسعه آموزشی ۳۹
آموزش مقدماتی متوسطه ۴۰
ارزیابی تحصیلی ۴۶
چالشهای پیش رو ۵۲
پذیرش تحصیلی ۶۰
پذیرش دانشجویان خارجی ۶۲
نهادهای مرکزی ۶۳
توسعه آموزشی ۶۶
توسعه آموزشی ۶۸
آموزش عالی از راه دور ۶۸
آموزش معلمین ابتدایی ۷۶
نهادهای حمایتی غیردولتی ۷۷
آموزش زبان ژاپنی ۸۰
. دوره زبان ژاپنی NUPACE ۸۲
آموزش اجتماعی ۸۶
نهادهای مرکزی ۸۸
. استخدام مادام العمر ۹۳