مقاله درباره تفریغ بودجه

این تحقیق با موضوع تفریغ بودجه می باشد که اهداف و ساختار گزارش های تفریغ بودجه را مورد بررسی قرار خواهد داد. این تحقیق به دانشجویان رشته های حسابداری ، اقتصاد و دیگر رشته های مرتبط با آن پیشنهاد می گردد.

مقدمه
تفريغ از نظر لغت به معناى پرداخته کردن، خالى کردن، فارغ ساختن، واريز کردن حساب و فراغت از آن است و در اصطلاح مالى تفريغ بودجه يعنى فراغت از بودجه و يا نتيجه اجراء بودجه است.

پس از آنکه بودجه در سال مربوطه به مرحله اجراء و عمل درمى‌آيد و سال مورد عمل بودجه مقتضى مى‌گردد، دولت مى‌بايستى چگونگى اجراء بودجه و يا به‌عبارت بهتر چگونگى اجراء برنامه‌هاى مصوب را به‌نحوى از انحاء به اطلاع نمايندگان مردم در مجلس شوراى اسلامى برساند. طبق قوانين موجود در کشور، دولت موظف و مکلف است اطلاعات واقعى مربوط به اجراء بودجه مصوب را به ترتيبى که مقرر شده است جمع‌آورى و ضمن تهيه مجموعه‌اى به ديوان محاسبات کشور که در وقاع حسابرس مستقل قوه مقننه است تسليم نمايد. ديوان محاسبات پس از بررسى‌هاى لازم گزارشى مشروح از روند چگونگى اجراء بودجه هر سال را تحت عنوان گزارش تفريغ بودجه به مجلس شوراى اسلامى تقديم مى‌دارد.

طبق اصل ۵۵ قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران اين گزارش بايستى در مهلت مقرر توسط ديوان محاسبات کشور تهيه و تقديم مجلس شوراى اسلامى گردد. طبق مفاد اصل فوق‌الاشاره ديوان محاسبات کليه حساب‌هاى وزارتخانه‌ها، مؤسسات، شرکت‌هاى دولتى و ساير دستگاه‌هائى که به‌نحوى از انحاء از بودجه کل کشور استفاده مى‌نمايند رسيدگى و حسابرسى مى‌نمايد که هيچ هزينه‌اى از اعتبارات مصوب تجاوز ننموده و هر وجهى در محل خود به مصرف رسيده باشد.

ديوان محاسبات کشور مستقيماً زيرنظر مجلس شوراى اسلامى مى‌باشد. سازمان و اداره آن در تهران و مراکز استان‌ها به موجب قانون تعيين خواهد شد.

تعریف
از تفریغ بودجه تعریف قانونی نشده است ولی با توجه به آن چه در قوانین و مقررات و فرهنگ لغات آمده است می توان تعاریف زیر را در مورد تفریغ بودجه عنوان نمود:

۱) در فرهنگهای فارسی عمید و معین تفریغ به معنای فارغ ساختن ، پرداخته کردن ، آماده کردن و خالی کردن ظرف آمده و در لغت نامۀ دهخدا تفریغ حساب واریز کردن حساب و فارغ شدن از آن معنی شده است که در عمل نیز تفریغ بودجه چنین کاربردی دارد.

۲) تفریغ بودجه نتیجۀ نهایی نظارت بعد از خرج است.
۳) تفریغ بودجه یک نوع حسابرسی کلی عملیات مالی دولت است.
۴) تفریغ بودجه نشانگر درجۀ تطبیق یا عدم تطابق عملیات انجام شده توسط دولت بر مبنای محاسبات پیش بینی شده است.
۵) تفریغ بودجه نظارت قوۀ مقننه نسبت به دخل و خرج کشور است.
۶) تفریغ بودجه بررسی سرنوشت هر ریال در آمد کشور در مجرایی که برای خرج آن پیش بینی شده می باشد.

۷) مجلس شواری اسلامی برای تأمین نیازهای مردم به عنوان وکیل آنها به دولت مأموریت می دهد قانون بودجۀ کل کشور را مطابق با مقررات مربوط اجراء کند مأمور باید گزارش کارخود را تحت عنوان صورت حساب عملکرد بودجۀ سالانۀ کشور که همان عملکرد مالی دولت است به دیوان محاسبات کشور و هیات وزیران ارسال و دیوان محاسبات نیز به عنوان عامل کنترل کننده مجلس شورای اسلامی گزارش تفریغ بودجه را به مجلس تقدیم کند.

۸) تفریغ بودجه آئینۀ تمام نمای تحقق بودجه است.
۹)در نهایت می توان تفریغ بودجه را به صورت ” عملیاتی ” اینگونه تعریف کرد :

تفریغ بودجه به فرآیند تسویه بودجه از طریق تطبیق اطلاعات صورتحساب عملکرد تهیه شده توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی با اطلاعات تهیه شده توسط دیوان محاسبات کشور و تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از آن اطلاق می گردد .

بنابراین تعریف ، گزارش تفریغ بودجه به صورت عملیاتی عبارت است از:
گزارش یافته های ناشی از فرآیند تسویه بودجه و نظرات دیوان محاسبات کشور در خصوص اجرای بودجه .

 اهداف تهیه تفریغ بودجه
۱-کنترل دقیق اعتبارات اعطائی به دستگاههای اجرائی نسبت به هزینه های انجام شده (از نظر کمی)
۲-دولت ها موفق شوند برای سال بودجه مورد عمل از مجلس شورای اسلامی مفاصا حساب بگیرند.
۳-استفاده در برنامه ریزیهای آینده
۴- شناخت کامل نسبت به دستگاه بودجه ای و مدیریت دستگاهها و در صورت لزوم جابجائی عمده و اساسی در اعتبارات امور، فصل و برنامه
۵- شناخت کارآئی دستگاهها در رابطه با عملیات اجرائی و مقایسه آن با اعتبارت مصرف شده.
۶- انطباق و مقایسه هزینه ها و در آمدها با سیاست ها و اهداف پیش بینی شده در مملکت.
۷-شناخت کامل مدیریت ها در دستگاههای اجرائی ، کمبودها و یافتن لزوم جابجائی و چگونگی ارائه خدمات توسط دستگاهها و شناسائی نقاط ضعف و قدرت مجریان امور.
۸-شناختن تداخل وظایف دستگاههائی که کارهای مشابهی را انجام می دهند و انعکاس آن به مراجع ذیربط جهت تصمیم گیری.
۹-تحویل کار به افراد متخصص و کاردان
۱۰-  مجلس شورای اسلامی با ملاحظه گزارش تفریغ بودجه توسط دیوان محاسبات باید مطمئن شود که وجوهی را که طبق قانون بودجه در اختیار دستگاههای دولتی قرار می دهد بنحو مطلوب مصرف شده است.

فهرست مطالب
مقدمه
تعریف
اهداف تهیه تفریغ بودجه
ساختار گزارش تفریغ بودجه
مبانی قانونی تفریغ بودجه
تطور تفریغ بودجه
گزارش تفریغ بودجه استانی
گزارشهای خاص