مقاله درباره مفهوم حیا و آثار آن

این تحقیق در مورد حیا می باشد و مفهوم ، ارکان ، موانع و آثار حیا را مورد بررسی قرار می دهد.

چکیده
حیا یکی از مهم ترین صفات نفسانی است که تأثیر فراوانی بر حوزه های مختلف زندگی اخلاقی ما دارد. نقش بارز این تأثیر، بازدارندگی است. «حیا» در لغت به مفهوم شرمساری و خجالت است که در مقابل آن «وقاحت» و بی شرمی قرار دارد. در فرهنگ عالمان اخلاق، حیا نوعی انفعال و انقباض نفسانی است که موجب خودداری از انجام امور ناپسند در انسان می گردد و منشأ آن ترس از سرزنش دیگران است.

مطالعه درباره مفهوم «حیا» در آیات و روایات نشان می دهد که منشأ پیدایش این حالت، درک حضور در محضر ناظری آگاه، محترم و گرانمایه است. این مفهوم را در خلال آنچه در کتاب و سنت در باب حیا آمده است، به وضوح می توان مشاهده کرد.این مفهوم، قدر مشترک میان همه انواع حیا است. بنابراین حیا دارای سه رکن اصلی است:

۱) فاعل
۲) ناظر و فعل
۳) فاعل

در حیا شخصی است برخوردارِ از کرامت و بزرگواری نفسانی. ناظر در حیا شخصی است که مقام و منزلت او در چشم فاعل عظیم و شایسته احترام باشد، و فعلی که رکن سوم برای تحقق حیا است، فعل ناپسند و زشت است. در نتیجه در تفاوت میان «حیا» با «خوف» و «تقوا» می توان گفت که محور بازدارندگی در حیا، ادراک حضور ناظر محترم و بلند مرتبه و حفظ حرمت و حریم او است؛ حال آنکه محور بازدارندگی در خوف و تقوا، درک قدرت خداوند و ترس از مجازات او است.

مقدمه
از امور بسيار پسنديده كه به انسان ارزش مى دهد و مرتبه و مقام او را نزد حق و خلق رفعت مى بخشد، شرم و حيا كردن از امور قبيح و زشت است. امورى كه خدا و انسان هاى بلند مرتبه، زشت مى شمارند .

حيا، كه مايه ى اولى و اصلى اش از سوى خدا در وجود انسان نهاده شده است بايد به وسيله ى مربيان دلسوز رشد و نمو داده شود و با موعظه و تذكر تقويت گردد تا وجود انسان در برخورد به امور زشت از آلوده شدن و اتصال به آنها امتناع ورزد .

از جمله آثار و علامات عقل [که همان ایمان است] خصلت حیا است. حیا عبارت است از ملکه انفعال و انزجار نفس از مرتکب شدن امر قبیح به جهت خوف از عار و مذمتْ و تشویش از عتاب و ملامت. و منزله آن در ادراک نمودن حق و باطل و تمیز دادن حَسَن و قبیح است. حیا همچنین انسان را از مرتکب شدن فواحش و قبایح باز می دارد به سبب غلبه نور آن و اعتدال قوه شهویّه و محو شدن ظلمت هیجان و کدورت طغیان ـ وحیا اظهر آثار و علامات عقل است.

اگرچه چهره بارز و جوهره حیا، بازدارندگی از ارتکاب اعمال زشت است، قهراً این بازدارندگی، انجام اعمال نیک را در پی خواهد داشت. همچنین یادآور می شود که حیا در حوزه های مختلفی مطرح است که بحث از آنها در جای خود صورت می گیرد. و در این جا تنها مباحث عام و کلی مربوط به حیا مطرح می شود.

فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
ارزش حیا
اسباب و موانع حیا
اسباب حیا
موانع حیا
آثار حیا
دیگر آثار حیا
نرم خویی
رأفت
مراقبه
مراقبه و محاسبه
سلامت و ظفر
گشاده رویی
گشایش در بخشش
منابع