مقاله طراحی زون های مناطق حفاظت شده

این تحقیق در مورد مناطق حفاظت شده می باشد و به طور کامل به روش های طراحی زون های مناطق حفاظت شده می پردازد. این تحقیق به دانشجویان رشته های محیط زیست، جغرافیا و دیگر رشته های مرتبط پیشنهاد می گردد.

چکیده
منطقه حفاظت شده محدوده ای از منابع طبیعی چون جنگل، مرتع، و غیره است که به جهت ضرورت حفظ و تکثیر جانوران و رستنی هایش تحت حفاظت قرار دارد و در آن قطع اشجار و تخریب و شکار بدون مجوز ممنوع می باشد. یک پارک ملی برای تحقیق، آموزش و پرورش، نیازهای فرهنگی، گردشگری و تفریح مورد استفاده قرار می گیرد. زون بندی کوششی است هدفمند که به منظور تشخیص و تفکیک زون ها، براساس معیارهای حفاظت از منابع (فیزیکی و زیستی) و انجام توسعه متناسب با آن انجام می شود که در پایان منجر به تدوین برنامه فعالیت های هر زون می گردد.

ناحیه بندی یا زون بندی از بخش های اصلی مبانی طرح ریزی است. زون بندی در مدیریت پارک ها و مناطق حفاظت شده راهکاری است که از طریق آن تعارضات مناطق حفاظت شده کاهش یافته و فرصت لازم برای اتخاذ تدابیر مورد نیاز فراهم می شود. بدون زون بندی دستیابی به اهداف حفاظتی، آموزشی، پژوهشی و تفرجی امکان پذیر نیست. امروزه تعداد زون ها برای استفاده های گوناگون تا هفت زون ارتقا پیدا کرده است. بدون توجه به عناوین هر زون که در کشورهای مختلف متفاوت است. هدف های زون ها تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند.

مقدمه
طبق تعریف منطقه حفاظت شده محدوده ای از منابع طبیعی چون جنگل، مرتع، و غیره است که به جهت ضرورت حفظ و تکثیر جانوران و رستنی هایش تحت حفاظت قرار دارد و در آن قطع اشجار و تخریب و شکار بدون مجوز ممنوع می باشد یکی از اقدامات مهم در مناطق حفاظت شده زون بندی می باشد.

زون بندی کوششی است هدفمند که به منظور تشخیص و تفکیک زون ها، براساس معیارهای حفاظت از منابع فیزیکی و زیستی و انجام توسعه متناسب با آن انجام می شود که درپایان منجر به تدوین برنامه فعالیت های هر زون می گردد.

ناحیه بندی با زون بندی از بخش های اصلی مبانی طرح ریزی است، همچنین زون بندی جزئی از مرحله برنامه توسعه در فرایند طرح ریزی است. استفاده چند جانبه از پارک ها و مناطق و رفع هر گونه تعارض عمده بین آن ها روی زون بندی قرار دارد. بدون زون بندی دستیابی به اهداف حفاظتی، آموزشی، پژوهشی و تفرجی امکان پذیر نیست.

زون بندی در مدیریت پارک ها و مناطق حفاظت شده راهکاری است که از طريق أن تعارضات مناطق حفاظت شده کاهش یافته و فرصت لازم برای اتخاذ تدابیر مورد نیاز فراهم می شود مدیریت مناطق حفاظت شده بر اساس پتانسیل منابع طبیعی یا اکوسیستم هاء سطح تعامل با مردم محلی و اهمیت منطقه اعمال می شود تعیین زون ها نیز نیازمند در نظر گرفتن مواردی از این قبیل است که چه نوع زون هایی مورد نیاز است مساحت در منطقه و محل مورد نظر است.

آن هنگام كه شمار انسان ها فزونی یافت و طبیعت، گیاهان و جانوران آماج سودجوی قرار گرفت، عرصه زندگی بر جانداران تنگ شد آنقدر كه جانوران، زیستگاه و محل های تغذیه خود را بتدریج از دست داده و به دورترین فاصله از بشر گریختند و اینگونه شد كه مكان هایی در جغرافیاهای مختلف با گیاهان و جانورانی نادر و در خطر نابودی، نیاز به حفاظت پیدا كردند.

منطقه حفاظت‌شده به صورت کلی بخشی از زیست‌بوم بوده که کلیه عناصر آن اعم از زنده و غیر زنده شامل جانوران (مهره داران)، گیاهان، حشرات و بندپایان، جلبکها و قارچها، باکتریها و تک سلولی‌ها و .. و حتی منابع کانی، شکل زمین، مورفولوژی، منابع آبی و کلیه عناصر فیزیکی آن به‌طور کامل و با اهداف خاص در غالب طرح‌های پهنه بندی داخلی مناطق در سطوح حفاظتی مختلف مورد حفاظت قرار می‌گیرد.

بعضی نقاط طبیعت منحصر به فرد هستند ودر هیچ جای کره زمین مانند آن را نمی توان یافت. در همه کشورها چنین مناطقی مورد حفاظت قرار می گیرند تا تمامی نسل ها بتواننداز آن استفاده کنند. این مناطق به ترتیب اولویت حفاظتی با نام های: پارک ملی، آثار طبیعی ملی ، پناهگاه حیات وحش  و مناطق حفاظت شده معرفی می شوند.

محدوده‌ای از منابع طبیعی چون جنگل، مرتع، و … است که به جهت ضرورت حفظ و تکثیر جانوران و رستنی‌هایش تحت حفاظت قرار دارد. و در آن قطع درختان و تخریب و شکار بدون مجوز ممنوع می‌باشد

اهمیت مناطق حفاظت شده
پایه و اساس حفاظت از تنوع زیستی، مناطق حفاظت شده دریایی و خشکی هستند. این مناطق شامل پارکهای ملی، سیماهای سرزمین حفاظت شده و انواع بیشمار ذخیره گاه ها هستند. از نقش های مناطق حفاظت شده می توان به حفظ تنوع زیستی، حفاظت از میراث فرهنگی، نگهداری از خدمات حیاتی اکوسیستم و فایده های اجتماعی – اقتصادی اشاره کرد. جامعه با سرمایه گذاری پول، سر زمین و نیروی کار به دنبال استفاده، مدیریت و حفظ نقش های مناطق حفاظت شده است، از طرفی در نیمه دوم قرن اخیر، بیشتر کشورها به عنوان هسته مرکزی استراتژی حفاظت از تنوع زیستی و محیط زیست، مناطق حفاظت شده خود را از لحاظ تعداد و اندازه افزایش داده اند. بنابراین با افزایش تعداد و سطح مناطق حفاظت شده، انجام برنامه های مدیریتی نیاز به صرف وقت، هزینه و نیروی کار بیشتری دارد.

5/10 درصـد از مسـاحت ایـران بـه مناطـق حفاظتشـده اختصـاص پیـدا کـرده اسـت تـا در ایـن مناطـق زیسـتگاههای گیاهی و جانوری کشـور حفظ و حراسـت شـوند. ایـن هـدف تاکنـون با تلاش و زحمـت فـراوان محیطبانان کـه حتی با فـدا کـردن جانشـان هم همـراه بوده پی گرفته شـده اسـت. در بسـیاری از ایـن مناطق فعالیتهایـی ازقبیـل راهسـازی، اسـتخراج معـادن، کشـاورزی، دامپـروری و غیـره وجـود دارد کـه متاسـفانه برخـی از آنهـا بـا فلسـفه وجـودی این مناطـق تضاد و تعـارض دارنـد؛ چون بهره برداریهـا غیراصولـی بـوده و ضابطه منـد نیسـت.

ایـن مناطـق ظرفیت محـدودی دارند کـه باید مـورد توجـه قـرار گیرد؛ چراکـه وارد کردن فشـار بیش از حد به ایـن 10 درصد عواقـب جبرانناپذیر و خطرناکـی در پـی دارد. نبایـد از این مناطق انتظار اشـتغالزایی و رفع مشـکالت اقتصادی را داشـت چون کارکـرد آنهـا در اصـل حفاظـت از گیـاه، جانور و اکوسیسـتم اسـت. آمارها نشـان میدهد که فشـار زیادی بـه مناطـق حفاظتشـده کشـورمان وارد میشـود و بارگذاریهـای انجام شـده خـارج از توان ایـن مناطق اسـت.

فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
اهمیت مناطق حفاظت شده
دلیل حفاظت از مناطق
مناطق حفاظت شده در ایران
زون با ارزش ویژه و یا منحصر به فرد
منطقه بدوی یا ابتدایی
توسعه محدود منطقه
توسعه فشرده یا خدماتی زون
زون بندی برای کاربران سنتی و بومی
قوانین و مقررات مناطق حفاظت شده
جایگاه تفرج در مناطق حفاظت شده
مدیریت منابع و راهکار
نتیجه گیری
منابع