تحقیق در مورد آب مجازی

این تحقیق در مورد آب مجازی می باشد و به طور کامل به بررسی تعریف، ویژگی ها و انواع این پدیده می پردازد. این تحقیق به دانشجویان رشته های محیط زیست، جغرافیا و دیگر رشته های مرتبط پیشنهاد می گردد.

مقدمه
کمبود آب در بخش های زیادی از کره ی زمین، مشکلات زیادی را برای تامین آب شرب سالم، تولید محصولات کشاورزی و در کل روند عمومی زندگی انسان ها به وجود آورده است. به طوری که پیش بینی می شود تا سال 2025 میلادی، 50 تا 60 درصد مردم جهان با تنش آبی و مشکلات ناشی از کم آبی مواجه شوند.

«آب مجازی» عبارت است از میزان آبی که برای تولید یک محصول در صنعت یا کشاورزی مصرف می‌شود. بحث «آب مجازی» توسط پژوهش‌گر بریتانیایی پرفسور جان انتونی آلن در دهه ۱۹۹۰ میلادی مطرح شد. از آن زمان تا کنون، پژوهش‌های او مورد توجه فراوان بخش‌های اقتصاد و سیاست قرار گرفته‌اند. به او در سال ۲۰۰۸ در همین رابطه جایزه معتبر آب استکهلم اهداء شد.

آب مجازی چیست؟
عموماً تولید هر کالا یا محصولی به مقدار مشخصی آب نیاز دارد. در کالاهای صنعتی، آب صرف سرد شدن ماشین‌آلات و شست‌وشوی مواد اولیه می‌شود؛ در صورتی که در تولید محصولات کشاورزی، آب ـ اعم از باران، آب‌های زیرزمینی و آب‌های سطحی و روان‌آب‌ها ـ برای رشد گیاهان و تغذیه حیوانات و سیراب شدن آن‌ها مصرف می‌شود.

این آب به نام «آب مجازی (Virtual Water)» شناخته می‌شود؛ چراکه اگرچه تا پیش از مصرف در صنعت یا کشاورزی به صورت فیزیکی وجود خارجی داشته است، اما حالا دیگر به این صورت وجود ندارد، بلکه به صورت مجازی همچنان در این محصولات موجود است.

آب مجازی صرفا به آب داخل محصولات کشاورزی مانند میوه‌جات گفته نمی‌شود؛ بلکه به همه آب‌هایی که از ابتدا برای رشد گیاه مصرف شده تا به صورت محصول نهایی مصرف شود، می‌گویند؛ به عنوان مثال یک کیلوگرم گوشت گاو، به طور متوسط 13 هزار لیتر آب برای تولید نیاز دارد که به کل حجم آبی که از زمان تولید علوفه مورد نیاز برای مصرف دام تا زمان انتقال یک رأس دام بزرگ به کشتارگاه و نهایتا تحویل محصول به صورت گوشت بسته‌بندی‌شده به مصرف‌کننده استفاده می‌شود، آب مجازی اطلاق می‌شود.

تجارت محصولات کشاورزی و به تبع آن آب مجازی، این امکان را می‌دهد که منابع آب در سطح جهانی صرفه‌جویی شود. این امر ناشی از تفاوت‌های بسیار در بازدهی آب مصرفی ـ خصوصا در بخش کشاورزی ـ در کشورهای مختلف است.

مفهوم تجارت آب مجازی بر این نظر استوار است که کشورهای فقیر از نظر آب (آب‌فقیر)، نیاز غذایی خود را به جای آنکه با ترویج کشاورزی سنتی و نابود کردن منابع آبی موجود و بسیار کم خود برطرف کنند، از طریق واردات محصولات از کشورهای غنی از آب (آب‌غنی) تأمین کنند.

تجارت آب مجازى طی دو دهه اخیر در جهان بارز شده، به نحوى که در آن به شکلى مسأله امنیت غذایى از محدوده داخلی خود کشورها به عرصه‌هاى بین‌ المللی گسترش یافته است. تولید انبوه و ارزان‌تر کالاهاى اساسى در مناطق مستعد با استفاده بیشتر از آب سبز (آب حاصل از بارندگی) و تولید محصولات گران‌تر براى صادرات با آب آبى (روان‌آب‌ها) از جمله خصوصیاتى است که تجارت آب مجازى با خود به همراه دارد.

تبادل آب مجازی در داخل یک کشور تابعی از سیاست‌های داخلی و حمایت از الگوی کشت و تولید محصولات منطقه‌ای و پتاسیل تولید در بین مناطق مختلف یک کشور و تجارت خارجی آن نیز تابعی از سیاست‌های خارجی کشورها برای تأمین نیاز غذایی یا تجارت است.

حال که در آغاز مرحله‌ ای جدید برای تعامل با بحران آب در جهان هستیم، از تجارت آب مجازى می‌توان برای ترمیم منابع آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک و حفظ تعادل و پایداری منابع آب بهره برد. از همین رو ضرورت دارد با توجه به اثرگذاری تجارت آب مجازی بر عملکرد و سودآوری و پایداری تولید در بخش خصوصی، جنبه ‌های مختلف آن از نظر اقتصاد، الگوی کشت، پتانسیل تولید، امنیت غذایی، اشتغال، محیط زیست و… نیز شناسایی و مورد بحث، مطالعه و بررسی قرار گیرد.

بنابراین با توجه به کمبود تجربه و مطالعه کافی در این خصوص در بسیاری از کشورها، ضرورت دارد جنبه‌ های مختلف تجارت آب مجازی طی نشست‌های مختلف تخصصی با حضور متخصصان بین‌ المللی و فعالان داخلی حوزه آب شامل بخش‌های خصوصی و دولتی، شناسایی و برنامه‌ ریزی شود.

فهرست مطالب
مقدمه
آب مجازی چیست؟
سرانه آب مصرفی
آب مجازی در رژیم گیاه‌خواری و گوشت‌خواری
وضعيت آب مجازی در ايران
اهميت مديريت آب و توجه به مقوله آب مجازي در كشور
محاسبه میزان آب مجازی
ردپای آب را دنبال کنید
طیف رنگی آب‌ها
سهم ما از این دریا
آب مجازی واقعیت را تغییر می‌دهد
تجارت آب مجازی
امنیت از نوع غذایی
سیاست‌گذاری بر مبنای آب مجازی
نتیجه گیری
منابع