مقاله تاریخچه و ویژگی های تعزیه

این تحقیق در مورد تعزیه می باشد و به بیان تاریخچه ، ویژگی ها و نماد های آن می پردازد.

مقدمه
هر سال با آغاز ماه محرم و صفر، گروه‌های تعزیه خوان در سراسر کشور به اجرای مجالس گوناگون تعزیه می‌پردازند. شاید شما هم این روزها که شهر سیاه پوش امام حسین (ع) است،به دیدن نمایش تعزیه رفته باشید. و نمایش را از نزدیک دیده باشید. ولی اگر نرفتید هم می توانید با این توضیحات بهتر آن را درک کنید.

شبیه خوانی، یا به اصطلاح عامه تعزیه خوانی، نمایشی است که در آن واقعه کربلا بدست افرادی که هر یک نقشی از شخصیت‌های اصلی را بر دوش دارند، نشان داده می‌شود.

نوعی نمایش مذهبی و سنتی ایرانی-شیعی، بیشتر درباره شهادت امام حسین(ع) و مصائب اهل بیت است. واژه تعزیه/تعزیت در ریشه به معنای توصیه به صبر کردن، خرسندی دادن و پرسش از بازماندگانِ درگذشتگان و در برخی مناطق ایران مانند خراسان به معنای مجلس ترحیم است.

تعزيه
با نگاهی گذرا به تاریخ و تمدن ایران به خوبی می توان دریافت که کشور ما یکی از کهن ترین و سنتی ترین کشورهای جهان است . طبیعتاًٌ در کشوری با این قدمت تاریخی فرهنگی ، همه عناصر تشکیل دهنده فرهنگ انسانی در کنار هم و موازی با یکدیگر خلق می شوند البته بالندگی فرهنگی هر ملتی بر مبنای خصوصیات روحی و روانی آن مشخص می گردد .

در زمینه هنر نمایش می توان ادعا نمود که این روحیه در قبل از اسلام به شکلی روشن در میان ایرانیان پیدا شده بود ، همان روحیه حماسی ، مذهبی که در قالب شبیه و حماسه سازی  سازی  ( کین سیاوش ) خودش را نشان داده بود . این روحیه در بعد از اسلام به دلیل ارادت خاص ایرانیان به اسلام و خاندان اهل بیت ، خود زمینه ساز شکل گیری و تکامل شکلی مقدس از هنری ، بنام تعزیه شد . هنری که ضمن ترکیب با عناصری چون نوحه خوان ، نقالی دسته گردانی ، موسیقی و … به صورت یک درام انسانی و مذهبی ساختار خاص خودش را پیدا کرد.

پس طبیعی است که تعزیه با محتوائی غنی و فرم و قالبی که در دنیا یگانه است ، نه تنها از جایگاهی ویژه در فرهنگ نمایشی ما برخوردار باشد ، بلکه به عنوان سمبل هنر نمایش ایرانی به جهانیان معرفی شود . عامل اعتقاد ، مذهب و هنر در به وجود آمدن تعزیه بسیار تاثیر داشتند ، لذا باید تعزیه را هنر نمایش ایرانی نام نهاد که در هیچ یک از کشورهای نه تنها همجوار ، بلکه اسلامی نیز نمی توان مشابه آن را سراغ گرفت.

زیرا ملیت ، تمدن و مذهب که از ترکیب آنها روح ملی شکل می گیرد ، ذوق هنری و مذهبی را به وجود می آورد . فاجعه کربلا و عدالتخواهی حضرت امام حسین علیه السلام خود رقم زننده یک حرکت متفاوت می شود و حضور شخصیت سید الشهداء علیه السلام اصلی ترین عامل در شکل گیری تعزیه می گردد . در کشور ما به خاطر گرایشی که به اهل بیت وجود دارد و نیز نیاز ملی – انسانی به هنر ، تعزیه شکل گرفت که در این میان نباید از تاثیر متفکران شیعی و مراجع غافل شد.

چرا که آنها با حضور خود توانستند راه حلهائی مناسب برای برداشتی غیر ارتدوکسی از این مقوله ایجاد کنند . تعزیه در کنار همه مشروعیتها از آنجائی که روی مرز ظریف مذهب و هنر حرکت می کرد ، می بایستی از آزمون فقه و فلسفه اسلامی عبور کند ، تا بتواند به عنوان یک هنر جامع نمایش مذهبی مورد پذیرش قرار گیرد . در این مسیر تعزیه بعد از تبادل نظر و ارزیابی بی شمار ، غاقبت مورد تائید علما، واقع شد . و آنها به این نتیجه رسیدند که تعزیه یک نمایش کاملاً درونی و معنوی است . چون در تفکر ارتدکسی هر آن کسی که نقش یا شبیه اهل بیت را بازی کند ، نقض غرض اصل را نموده است .

در حالی که تفکر آن دسته از علمائی که تعزیه را مقوم جریان دین می دیدند ، عالمی چون ” زمحشری اعتقاد داشت ( هر کس برای امام حسین گریست بدون شک با او در بهشت محشور می شود ) این تفکر بعدها تقویت شد که اگر شخصی موجب شد تا فردی به امام حسین ابراز علاقه و ارادت کنند ، عملی نیک و خیر انجام داده ، لذا او نیز همانند کسی که برای امام گریه می کند مستوجب پاداش است . بعد از زمخشری در زمان آقا محمد خان قاجار نیز ( آیت الله گیلانی ) تعزیه را مورد تائید قرار داده و کسانی را که آن را انکار می کردند مورد سرزنش قرار داد و از همه عاشقان حسین علیه السلام خواست از این جریان حمایت کنند و هم او بود که موضوع شبیه خوان شدن مرد به جای زن را تائید کرد.

فهرست مطالب
مقدمه
تعزيه
نماد در تعزیه
نقش موسیقی در تعزیه
نقش لباس و رنگ در تعزیه
تعزیه گردان یا معین البکاء
تاریخچه تعزیه و شبیه خوانی