مقاله تحولات و ابداعات در دروه نو سنگی

دانلود مقاله تحولات و ابداعات در دروه نو سنگی

پیشگفتار
در اصطلاح نوسنگی یعنی دوره انتقال از گرد آوردی شکار به تولید غذا می باشد، دوره ای که بشر دچار تحول و دگرگونی در فناوری تولید غذا(کشاورزی) ، معماری ، تولید سفال، اهلی سازنده، شد ، که این روند را می توان در گستره هلال حاصلخیز جست.

به دلیل نامناسبی شرایط زیست محیطی منطقه، ناامنیتی را برای بقای زیست به وجود آورد که این عامل نیازی را می طلبید تا بشر این چالش ها را پر کند و در مضیقه قرار گرفتن محتیاجات زندگی، مسبب یکسری ابداعاتی شد که این تحولات را می توان از دوره فراپارینه سنگی پیدا کرد که با تجربه اندوزی که بشر کرده بود توانست زمینه یکسری از تحولات شود.با توجه به مطالعاتی که باستان شناسان بر روی گرده های دریاچه زریبار در کرمانشاه انجام داده اند شرایط دما و بارش نوسنگی را مطلوب عنوان کرده اند به طوری که شرایط برای کشاورزی اولیه فراهم بود و تمام محوطه های نو سنگی زاگرس در کنار منابع آب و زمینهای قابل کشت و دسترسی به حیوانات وحشی واقع شده اند که تعداد شان کم و پراکنده اند استقرار معمولی این دوره ۵۰ تا ۱۰۰ نفر ساکن را در بر می گیرد که یا در درون ارودگاه چوبی یا خانه های چاله ای و بعداً در خانه های چینه ای / خشتی زندگی می کردند.

در دوره نوسنگی آغازین ۸۵۰۰-۹۵۰۰ ق.م می توان محوطه های استقراری موقتی را بر فراز دامنه ها دید که با معماری حفره ای (کلبه ای ) یا پناهگاه چوبی با اقتصاد معیشتی کشاورزی دیمی و شکار و گرد آوری نباتات و حیوانات وحشی عنوان کرد که در این شرایط آب و هوا به صورت پر باران بوده که شرایط کشت و زرع را فراهم کرده بود.

از دوره نوسنگی قدیم و دوره های بعد آن می توان استقرارها را بر روی دشت ها رویت کرد خانه ها به صورت چهار گوش با مصالح چینه وحشت به صورت زاویه دارو با اندود کف و دیوارها، تقسیمات اتاق ها… را می توان دید و استفاده از سفال با فناوری ادغامی از خاک رس و آب و کاه بود و ابزارها را از جنس سنگه چخماتی و ابسیدین چوب، استخوان، می ساختند، و استفاده از ابزارهای مرتبط با غلات کشاورزان مثل سنگ آسیاب، هارون، دسته هاون و برک ساب… را از سنگ آهک می ساختند و پیکرک های خشن و تجریدی را از جنس گل به صورت حیوانی و انسانی می ساختند و استفاده از ابزارهای فرامعیشتی مانند آویزه ها و گردنبندها… را دید و نیز اجساد را در زیر کف اتاق ها یا دیوارخانه ها دفن می کردند. و نیز فعالیتهای برون مرزی چون تجارت ابسیدین از آناتولی و فیروزه را از افغانستان و صدف را از خلیج فارس در میان مناطق دید.

بیشترین داده اطلاعاتی نوسنگی در گستره هلال حاصلخیز می باشد چرا که شروع استقرار در سایت های نوسنگی در آسیای مرکزی و شمال شرقی ایران با یک وقفه هزار ساله شروع می شود. در نتیجه شروع نوسنگی را می بایست بر اساس مقتضیات زمانی و مکانی در هر منطقه مطالعه کرد.
مقدمه:
قدیمی ترین نمونه های تحولات کشاورزی را در شرق مدیترانه (لوانت) جستجو کرد، چرا که شواهد وجودی از سایت دوره فراپارینه سنگی در حوالی ۱۱۰۰۰ سال را نشان می دهد که اولین قدم کشاورزی در آن تجربه شد.

آغاز نو سنگی در ایران در حدود ۱۰۰۰۰ سال پیش آغاز شد که کم کم با استقرار در دامنه ها و بعد در دشت ها فرآیند اهلی کردن گیاهان و نباتات را در این برهه زمانی جست که اهلی کردن بز و گوسفند را در شمال بین النهرین و مناطق زاگرس واهلی سازی خوک و سگ و گاو را در آناتولی و حوالی شمال بین النهرین صورت گرفت، و مهمترین اقتصاد معیشتی دوره نوسنگی را گیاهان چون گندم ، جو، عدس و حیواناتی چون بز، گوسفند ، خوک، گاو تشکیل می دادند. که این گستره کم کم در کل جهان شمول را دربر گرفت.

تحولات و ابداعات در دوره نوسنگی را می بایست بر پایه مقتضیات زمانی و مکانی مناطق مطالعه کرد زیرا هر منطقه دارای شرایط خاص خود است و این فرآیندهای آغازین نوسنگی را با توجه به تحولات و ابداعات مردمان آن منطقه مطالعه کرد.

حفریاتی که باستان شناسان خارجی و داخلی در محدوده هلال حاصلخیز انجام داده اند کم و محدود است وبا توجه به گزارشات و مقالات آنها یک شبهه ای در میان آنها وجود دارد که تحلیل کلی در آنها دیده نمی شود چرا که هر داده سایت ها در هر منطقه ای دارای شرایط خاص محیطی منطقه و مردمان آن وابسته است و با توجه به کمبود حفریات و شرایط خاص پراکندگی سایتها تحلیل درستی تا به امروز نشده است. و این هماهنگی بستگی به حفریات سایت های آتی و تحلیل بازنگری مجدد در آنها می بایست انجام داد و با مطالعه این فرآیند ها می توان به بعد معیشتی و فرامعیشتی دوره نو سنگی پی برد که تا حدودی از وضعیت ساختاری در سایت های بزمرده، گوران، آسیاب، جارمو، کریم شهیر، شانیدر، زاوی چمن بوده است(نقشه شماره ۱)

طرح سوال:
۱- چه معیاری باعث تحولات و ابداعات در دروه نو سنگی شده است.
۲- نقش محوری انسان درفرآیند نوسنگی شدن چه بوده است.
۳- آیا دگرگونیها و نواوریهای بنیادی تکنولوژی و معماری با معیشت کشاورزی آغاز شد.

 

فهرست مطالب
۱- پیشگفتار ۳
۲- مقدمه ۶
۳- محیط زیست در مناطق کوهستانی زاگرس در غرب ایران ۹
۴- دشت دهلران ۱۳
۵- تپه بزمرده ۱۵
۶- منطقه کنکاور در زاگرس مرکزی ۱۹
۷- تپه گنج دره ۲۰
۸- تپه آسیاب ۲۴
۹- تپه گوران ۲۶
۱۰- اوضاع جغرافیایی بین النهرین ۲۹
۱۱- پیشینه مطالعاتی عراق ۳۲
۱۲- زاوی شمی شانیدر ۳۴
۱۳- کریم شهیر ۳۹
۱۴- جارمو ۴۰
۱۵- اهلی سازی گیاهان ۴۴
۱۶- اهلی سازی حیوانات ۵۱
۱۷- تغییرات آب و هوا در دوره نوسنگی ۵۶
۱۸- سیر تغییر و تحولات در دوران نوسنگی ۵۷
۱۹- معماری ۷۴
۲۰- پیکرک ۸۵
۲۱- تجارت ابسیدین ۹۰
۲۲- نتیجه ۹۷
۲۳- عکس ۱۰۰
۲۴- گاهنگاری ۱۰۲
۲۵- منابع ۱۰۹

---

منابع
منابع فارسی
۱-حیدری / نوذر ، غار شانیدی ، سولکی ، باستان پژوهی ، سال اول ، شماره اول ، اردیبهشت ۱۳۷۷
۲-ارجمندی / م ، گاهنگاری مکانهای پیش از تاریخ با توجه به ابزار سنگی در ایران ، مقاله ۱۳۷۶
۳-ساعد موحشی امیر ، نوسنگی در ایران ، نشریه هسته ، علمی دانشجویان باستان شناسی دانشگاه تهران ، باستان پژوه ، چهار دانشگاهی دانشگاه ادبیات علوم انسانی ، سال دهم ، شماره ۱۰ ، بهار ۱۳۷۸
۴-مجید زاده / یوسف ، آغاز شهرنشینی در ایران مرکز دانشگاهی تهران ص ۷۸-۹۳ ، ۱۳۸۵
۵-بایستی / زهرا ، باستان شناسی غرب ایران ، تهران ، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها سمت ، ۱۳۸۱ ، چاپ سوم ، زمستان ۱۳۸۶
۶-تمدن / محمد ، جنبه های بین منطقه ای دوران نوسنگی پیش از سفال ، باستان شناسی و هنر ایران ، ۳۲ مقاله در بزرگداشت نگهبان عباس علیزاده ، یوسف مجیدزاده ، صادق ملک شهمیزاده ، مرکز نشر دانشگاهی – تهران ۱۳۷۸
۷-عبدی / کامیار ، آغتاز روستا نشینی ، مقایسه ای بین ساختار معماری روستاهای آغازین در خاور نزدیک . آمریکای مرکزی ، فصل نامه ، علمی ، اثر ، سازمان میراث فرهنگی شماره ۳۲-۳۱، ۱۳۷۹
۸-دکتر ملک شهمیزادی ، ص ، ایران در پیش از تاریخ ، معاونت پژوهشی سازمان میراث فرهنگی کشور ، چاپ دوم ۱۳۸۲
۹-گودرزی / ویدا ، سیر روند شکل گیری گلی دوران نوسنگی در ایران ، دانشگاه آزاد تهران مرکز ، مقاله ۱۳۸۲
۱۰- عسکری خانفاه / اصغر کمالی / م ، انسان شناسی عمومی ، سازمان مطالعه و تدوین کشف علوم انسانی دانشگاه ها ، چاپ اول ۱۳۷۸ ، چاپ چهارم ۱۳۸۶

منابع انگلیسی :
۱- Purushottam singh,Ganj Dareh tepeh , Beolithic cultures of western Asia . seminar press and Newyork . 1974
۲- Levine , louris , Eary I rninian settlement surrender some of their secret ro tanda,vol,1 , No 3 , summer .1974
۳- Briadwood, Robert J . and BruceHowe , prenistoric Irestigation in Iraqi Kurdistan, 1960.
۴- Braidwood, Robert , J , seeking the first farmers in Persian Kurdistan Afull, scale investingation of prehistoric sites near kermanshah.1960
۵- SINGH , Purushottam, Neolithic cultures of western Asia, Department of Ancien Indian History culture and Archeesogy , Banaras Hindu wllreswity , varanasi , 5 (u.p) .india. SEMINAR PRESS LONDON AND NEW YORK Asubsidiary of Harcoury Brace Jovanovich , Publishers . copyright . 1974-1976.
۶- Bernbeck Reinhard , Iran In Neoli th IC, ancient shokolt Iran 2004.
۷- Abdi/ k , Rranin the Neol Th IC . trade obsidian ancient shokolt Iran .2004.
۸- Smith/ Philip . Ganj Dareh Tepe , Iran , American journal of Aychaeology , vol 82 . No .4. 1978, pp , 537-540.
۹- Solecki /R, Groored stones form zawichemi shanidar, a protonelithic site in Northern Iraq, American Anthroplolgist , New series, vol . 17 , No .4. (Aug. 1970) , pp 831-841.