مقاله تاریخچه و سیر تحول مخابرات در ایران

این مقاله تاریخچه و سیر تحول مخابرات در ایران را بررسی می‌ کند و به نقاط عطفی چون تأسیس اولین خط تلگراف، گسترش تلفن، و توسعه فناوری‌ های نوین می‌ پردازد. همچنین چالش‌ ها و پیشرفت‌ های این حوزه از دوران قاجار تا کنون را تحلیل می‌ کند.

مقدمه :

امروزه با توجه به نقش انکار ناپذیر و حساس ارتباطات در توسعه ملی جوامع و الزاماً برنامه ریزی‌ها و سرمایه گذاری های کلان و قابل ملاحظه در این بخش وظیفه ی متولیان مخابرات کشور ، جنبه حیاتی و ملی به خود گرفته است . اهمیت اطلاعات و ایجاد حرکت جهانی برای رسیدن به اطلاعات و گذر از شکاف دیجیتالی ، کشورهای جهان سومی را برآن داشته تا تلاش خود را در سطح ملی برای همگانی شدن اطلاعات توسعه دهند .

حوزه ی IT ،حوزه ی بسیارگسترده ای ست که مقوله های فنی و مهندسی مخابرات، رایانه، شبکه‌های اطلاع رسانی ، اینترنت،شهرها و پارک های اینترنتی و تمامی شؤون ارتباطی مخابراتی و اطلاعاتی را دربرمی گیرد.ازاین روی ، مخابرات ایران،درسال های اخیر،همپای دنیا ، گام های موثری دراین عرصه برداشته که سیاستگذاران این عرصه،کارنامه خوبی را ارائه نموده اند ، به گونه ای که تلاش بخش ارتباطات کشور نشان از یک توسعه ی قابل ملاحظه در برنامه های اول تا سوم و ادامه آن نیز در برنامه ی چهارم توسعه دارد .

سیر تحول و توسعه ی مخابرات کشور در گذر زمان (سال ۱۲۳۶ لغایت ۱۳۸۵ )

مخابرات در ایران همچون دیگر نقاط جهان با نصب اولین خط تلگراف در سال ۱۲۳۶ هجری خورشیدی یعنی چهارده سال بعد از موفقیت مورس ، بین تهران و چمن سلطانیه در نزدیکی زنجان (اردوگاه تابستانی ناصرالدین شاه ) تحقق یافت . دو سال بعد خط تلگراف سلطانیه به سمت زنجان و تبریز و جلفا امتداد یافت و به شبکه ی تلگرافی روسیه پیوست . توسعه ی تلگراف بسیاری از شهرها را سال به سال در نوردید ، تا اینکه ایران در سال ۱۲۴۸ به عضویت اتحادیه بین المللی تلگراف درآمد . اداره تلگراف در سال ۱۲۵۵ به وزارت تلگراف ارتقاء یافت .

مرحله ی دوم توسعه فناوری مخابرات با نصب تلفن آغاز می شود . اگر چه اولین خط تلفن در حدود دوازده سال پس از اختراع آن ، یعنی سال ۱۲۶۹ در تهران راه اندازی شد ، اما گسترش شبکه تلفن در سرزمین پهناور ایران از سال ۱۳۲۰ شروع گردید .

در سال ۱۲۶۹ بین دو ایستگاه ماشین دودی و شهــــرری ارتباط تلفنی برقرار شد ، بعد از آن بین کامــــرانیه ( شمیران ) و عمارت سلطنتی وزارت جنگ ( تهران ) و سپس مقر ییلاقی شاه ( سلطنت آباد) و عمارت سلطنتی تهران ارتباط تلفنی دایر شد ، در آبان ماه ۱۳۰۵ تلفن جدید برروی ۲۳۰۰ رشته کابل آماده بهره برداری شد ، در مرداد ۱۳۰۸ به موجب مصوبه ای ، رسیدگی به امور تلفن که در دست شرکتها بود ، به وزارت پست و تلگراف واگذار و نام آن وزارتخانه به وزارت پست و تلگراف و تلفن تبدیل گردید .

دو سال بعد سهام شرکت های تلفن برای دولت خریداری و شرکت سهامی تلفن ایران تأسیس شد.پس از شهریور ۱۳۲۰ همزمان با خروج نیروهای متفقین از کشور ایران، خطوط تلفن جدید ( کاریر) که توسط آنان در ایران تأسیس شده بود ، خریداری گردید .

روند توسعه کیفی و کمی مخابرات از مرحله تلفن مغناطیسی تا مرحله سیستم خودکار به تدریج ادامه یافت و در سال ۱۳۴۳ استفاده از شیوه ریزموج ( مایکروویو ) در مخابرات ایران آغاز و به دنبال آن در سال ۱۳۴۵ اولین کارخانه مخابراتی ایران تأسیس شد . راه اندازی و بهره برداری از ایستگاه زمینی ماهواره ای شهید قندی ( اسدآباد ) همدان و استفاده از اولین کابل ارتباطی بین شهری PCM بین تهران – کرج و ایجاد مرکز آموزش مخابرات اقدامات بعدی بود .

در سال ۱۳۴۹ مرکز تحقیقات مخابرات پایه گذاری و در سال ۱۳۵۰ شرکت مخابرات ایران با ساختاری جدید متولی توسعه و تجهیز شبکه ی مخابرات کشورگردیدوصنایع مخابراتی راه دور ایران نیزبه منظور تولید تجهیزات مخابراتی راه دور در همین سال شکل گرفت .

با پیروزی انقلاب اسلامی ، آغاز جنگ تحمیلی عراق بر علیه ایران ، مانع از توسعه فراگیر شبکه مخابرات کشور شد . با این وجود از سال ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۶۳ ، تعداد ۳۵۱ هزار شماره تلفن در کشور دایر شد . ۱۳۰۰ روستا دارای ارتباط گردید ، ۱۰۱ شهر ارتباط بین شهری یافتند و ۴۰۸۳ دستگاه تلفن همگانی شهری و راه دور در نقاط مختلف کشور نصب شد .

اولین طرح آزمایش کابل نوری در مرکز تحقیقات مخابرات عملی شد و در سال ۱۳۶۴ کارخانه کابلهای مخابراتی شهید قندی یزد تأسیس و در سال ۶۸ به بهره برداری رسید . در سال ۱۳۶۷ اولین کابل هم محور بین شهری از تهران به اصفهان متصل گردید . در سال ۱۳۶۸ اولین مرکز سوئیچینگ دیجیتال دانشگاه تهران به بهره برداری رسید و در همین سال اولین خط کابل نوری بین شهری بین تهران – کرج اجراء گردید .

به دنبال این تحولات در سال ۱۳۷۰ بهره برداری از اولین موج گیر ماهواره ای اینمارست شروع شد . در سال ۱۳۷۱ موافقت اصولی برای ایجاد دانشکده علمی و کاربردی مخابرات اخذ گردید . در سال ۱۳۷۲ بهره برداری از اولین موج گیریهای VSAT توسط شرکت مخابرات ایران صورت گرفت .

بهره برداری از مراکز SC دیجیتال در هشت شهر کشور و بهره برداری از مجتمع مخابراتی انقلاب اسلامی به عنوان دومین مرکز مخابراتی ایران در تهران در همین سال آغاز شد . تحولات مهم در سال ۱۳۷۳ عبارت بودند از توسعه شبکه تلفن تهران به یک میلیون و ۹۴۵ هزار شماره منصوبه و ایجاد شبکه ی تلفن همراه در سال ۱۳۷۴، اساسنامه تأسیس شرکت سهامی مخابرات استانها به توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و در اوایل سال ۷۵ این شرکتها فعالیت خود را شروع کردند .

در همین سال گسترش شبکه تلفن همراه در سطح ۳۵ شهر و طراحی یک میلیون شماره تلفن همراه ، همچنین اتصال ۹۰ شهر کشور به شبکه ارتباطات داده ها ( دیتا) و توسعه شبکه VSAT به میزان ۷۰ درصد صورت گرفت ، همچنین در سال ۷۵ می توان به کسب لوح تقدیر یونسکو به دلیل ارتباط رسانی به نقاط محروم اشاره نمود .

در سال ۷۶ واگذاری یک میلیون و ۷۹۰ هزار شماره تلفن همراه و تولید مراکز پرظرفیت دیجیتال NEAX1 / ITMC با فناوری ژاپن با برخورداری از دانش فناوری مخابراتی در زمینه سیگنالینگ و شبکه ISDN ، در سال ۷۷ بهره برداری از مقاله کابل نوری آسیا ، اروپا (TAE) ، واگذاری سرویسهای ویژه تلفن ثابت به مشترکین در سطح وسیع را می توان ذکر کرد ، از جمله تحولات سال ۷۸ می توان به دایری بیش از یک میلیون شماره تلفن ثابت ، تأمین ارتباط مخابراتی ۴۳۰۰ روستا ، اجرای بیش از ۲۵۰۰ کیلومتر کابل کشی نوری در سطح شبکه مخابراتی ، تشکیل ستاد مقابله با بحران رایانه در سال ۲۰۰۰ میلادی و چاپ کتاب ارتباطات در انقلاب اسلامی (۵۷ لغایت ۷۷) اشاره نمود .

در سال ۷۹ آغاز عملیات طرح شماره گذاری نامبرینگ در سطح کل کشور که با اجرای این مقاله شبکه مخابرات کشور به ۹۲ منطقه تقسیم گردیده است که در هر منطقه‌ چندین شهر ، شهرستان و توابع آن را شامل می شود .

در همین سال واگذاری ۴۷۲ هزار شماره تلفن همراه ، فروش یک میلیون و ۲۵۰ هزار فقره فیش تلفن همراه ، دایری یک میلیون و ۱۰۰ هزار شماره تلفن ثابت ، تأمین ارتباط مخابراتی ۵ هزار روستا ، تغییر ساختار مبنی بر مقاله تجدید ساختار صورت گرفته در ITU و ادامه خصوصی سازی برخی خدمات و فعالیتهای مخابرات صورت گرفته است .

تحولات بخش مخابرات کشور در سال ۸۰ شامل ادامه اجرای طرح شماره گذاری نامبرینگ در سراسر کشور ، دایری یک میلیون و ۱۲۴ هزار شماره تلفن همراه ، افتتاح شبکه ی دیتا در تهران با ظرفیت ۱۰۰۰ پورت ( یک میلیون نفر کاربر و ۵۰ شبکه اختصاصی ) ، افتتاح سیستم بی سیم محلی (WLL) ، طراحی پروتکل سیگنالینگ شماره ۷ در سوئیچ ۵K ، استفاده از سیستم مخابراتیdebit card ، اتصال ایران به شبکه تلفن همراه اروپا و ارائه سرویسهای نوین تلفن ثابت به مشترکین می باشد .

در سال ۸۱ نیز می توان به مواردی از جمله نخستین مرحله واگذاری تلفن همراه ماهواره ای ثریا در کشور ، راه اندازی اولین تلفن امداد جاده ای در کشور ، جایگزینی سوئیچ بین الملل ISC1 به منظور سهولت برقراری ارتباطات بین الملل و افزایش کارایی شبکه ، توسعه ارتباطات روستایی به طوریکه ۸۹ درصد روستاهای بالای ۲۰ خانوار دارای ارتباط مخابراتی گردیده اند و برخورداری از ضریب نفوذ تلفن ثابت معادل ۷۳/۱۹ درصد ذکر نمود .

از جمله اقدامات مخابرات در سال ۸۲ ، اجرای طرح نامبرینگ شماره تلفن های همراه در سراسر کشور ، تهیه طرح جامع شبکه ملی دیتا در برنامه ی سوم توسعه ، تغییر نام وزارت پست و تلگراف و تلفن به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ، رسیدن به شبکه ارتباطات ثابت با ۳/۱۵ میلیون مشترک ، برخورداری از شبکه تلفن همراه با ۴/۳ میلیون مشترک ، ۴۰ هزار روستای دارای ارتباط در سراسر کشور ، تعداد شهرهای تحت پوشش تلفن همراه به میزان ۷۰۸ شهر ، تعداد ۵۱۶۸ نقطه دارای ارتباط بین شهری و ظرفیت شبکه انتقال اطلاعات به میزان ۱۱۱۲۵مگابیت و ایجاد شبکه انتقال اطلاعات در ۳۳۱ شهر ، ارائه سرویسهای ویژه تلفن همراه از جمله سرویس SMS در سطح وسیع به مشترکین ، فروش فیش تلفن همراه در سراسر کشور به تعداد ۶/۵ میلیون فقره ، تحقق تغییر ساختار مخابرات در کشور به طوریکه شرکت مخابرات ایران به یک شرکت مادر تخصصی سازماندهی شده و ۳۳ شرکت دیگر ، زیرمجموعه ی این شرکت تشکیل می شود .

این شرکت شامل ۳۰ شرکت استانی تلفن ثابت ، ۳ شرکت جدید شامل شرکت ارتباطات زیرساخت ، شرکت ارتباطات سیار ، شرکت فناوری اطلاعات می باشد که با این اقدام و تفویض اختیار به شرکت های جدید روند توسعه مخابرات شتاب بیشتری گرفته و گامهای عظیمی در راستای توسعه شبکه ی عظیم مخابراتی برداشته اند .

شبکه مخابرات کشور در پایان سال ۸۳ دارای ۱۷ میلیون و ۷۹۸ هزار مشترک تلفن ثابت از نوع سیستم دیجیتال ، ۵ میلیون و ۷۵ هزار مشترک تلفن همراه ، ۴۳۸۰۰ روستای دارای ارتباط ، ضریب نفوذ تلفن ثابت معادل ۳۲/۲۶ درصد ، ظرفیت شبکه انتقال اطلاعات به میزان ۷۶ هزار و ۹۱۰ مگابیت ، ۵۸۴ هزار ترانک بین شهری ، یک میلیون کانال انتقال ، ۸۵۱ شهر تحت پوشش تلفن همراه و ۵۱۴ شهر تحت پوشش شبکه انتقال اطلاعات ، ۶ هزار و ۲۸۰ نقطه دارای ارتباط بین شهری ، شبکه فیبر نوری به میزان ۳۰ هزار کیلومتر در سطح کل کشور ، ارتباط رومینگ بین الملل با ۲۷ کشور جهان می باشد و از جمله اقدامات در این سال علاوه بر موارد مذکور شامل ارائه مجوز واگذاری ۷ میلیون شماره تلفن ثابت و همراه به بخش خصوصی،راه اندازی نخستین مرکز جامع خدمات کاربردی فناوری اطلاعات روستایی کشور در روستای قرن آباد از توابع گرگان –ابلاغ قانون شرح وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ، برگزاری پنجمین نمایشگاه بین المللی مخابرات ، فناوری اطلاعات و شبکه ها (تلکوم ۲۰۰۴ میلادی ) در نمایشگاه بین المللی تهران و فراهم شدن امکانات زیرساختی شبکه ی تلفن همراه کشور می باشد .

در سال ۸۴ گامهای بلند و موثرتری در توسعه و تجهیز شبکه ی مخابرات کشور برداشته شده است ، به طوریکه کاهش ۵۰ درصدی تعرفه های اینترنت در کشور ، بهره برداری از مقاله های ملی شارع با ظرفیت ۵ هزار مگابیت ـ افتتاح شبکه ی تلفن همراه اعتباری در تهران و واگذاری ۴۵۵ هزار و ۸۵۵ شماره تلفن همراه اعتباری ، افتتاح شبکه ی ملی فیبرنوری به میزان ۵۶ هزار کیلومتر که ۹۰۰ شهر کشور را به هم متصل می کند با هزینه ای معادل ۶۶۰ میلیارد تومان ، راه اندازی ۲ هزار دفتر خدمات ICT روستایی با هزینه ای معادل ۶۲ میلیارد تومان ، افتتاح نخستین مرکز خدمات داده اینترنتی در ایران به منظور ایجاد فضای امن اطلاعاتی در داخل کشور ، کاهش ترافیک اینترنتی و در راستای آزاد سازی بخشی از فعالیتها و اطلاع رسانی به بخش خصوصی ، انعقاد قرارداد با شرکت آفریقای جنوبی (MTN) به منظور راه اندازی شبکه اپراتور دوم تلفن همراه ، اجرای طرح هشت رقمی شدن شماره تلفنهای مشترکین تهرانی ، ثبت نام تلفن همراه در سراسر کشور که در این مرحله تعداد حدود ۸ میلیون فقره فیش توسط متقاضیان خریداری گردیده است .

افتتاح مقاله ی کابل دریایی ایران – کویت به طول ۳۲۵ کیلومتر ، ۱۲ رشته ای ، اجرای فیبرنوری در شبکه مخابراتی کشور به میزان ۲۶ هزار کیلومتر در سال ۸۴ و رسیدن به شبکه ی فیبرنوری به میزان ۵۶ هزار کیلومتر ، برخورداری از شبکه تلفن ثابت با ۲۰ میلیون و ۳۴۰ هزار مشترک ، بیش از ۸ میلیون و ۵۱۰ هزار مشترک تلفن همراه ، ۲۶ هزار کیلومتر جاده و ۹۹۹ شهر تحت پوشش، ضریب نفوذ تلفن ثابت و همراه به ترتیب ۲۹٫۷۱ و ۱۲٫۵ درصد ، ۴۷ هزار و ۹۵۵ روستای دارای ارتباط ، برقراری رومینگ بین الملل با ۷۸ کشور جهان ، بهره مندی ۸٫۵ میلیون مشترک از سرویس SMS و ۲۱۹ هزار مشترک از سرویس VMS ، تعداد آنتهای BTS در سراسر کشور بیش از ۶ هزار و ۵۶۲ آنتن ، یک میلیون کانال انتقال ، تعداد پورتهای واگذار شده به میزان ۱۷۲۴۴ پورت ، ۷۱۶ شهر تحت پوشش فناوری اطلاعات ، تعداد ۳۰۰۰ مشترک X.25 ، ظرفیت شبکه انتقال اطلاعات به میزان ۱۰۶ هزار و ۱۴۰ مگابیت ، تعداد تلفنهای همگانی شهری و راه دور در سطح کل کشور به میزان ۱۴۴ هزار و ۵۷۰ دستگاه و . . . از جمله این اقدامات در سال ۸۴ می باشد .

در سال ۸۵ شرکت مخابرات اقدامات مؤثری در توسعه و تجهیز شبکه مخابراتی کشور برداشته است به طوریکه در سال ۸۵ بیش از دو میلیون و ۳۲۷ هزار شماره تلفن ثابت و ۶ میلیون و ۸۴۸ هزار شماره تلفن همراه در سراسر کشور دایر گردیده و در این مقطع بیش از سه هزار و ۱۰۳ روستا دارای ارتباط مخابراتی ، ۱۷ شهر تحت پوشش تلفن همراه ، ایجاد شبکه انتقال در ۲۲۶ شهر ، دایری ، ۱۵۸۰۰ دستگاه تلفن همگانی شهری و ۱۴۶۰۰ دستگاه تلفن همگانی راه دور و … از جمله این اقدامات است.

و در پایان سال ۸۵ شبکه ی مخابراتی کشور دارای ۲۲ میلیون و ۲۶۲ هزار مشترک تلفن ثابت ، ۱۵ میلیون و ۳۸۵ هزار مشترک تلفن همراه ، ضریب نفوذ تلفن ثابت و همراه به ترتیب معادل ۵۷/۳۲ درصد و ۲۰/۲۲ درصد ، ۳۱۲۰۰ کیلومتر جاده و ۱۰۱۶ شهر تحت پوشش تلفن همراه ، نصب ۱۰۲۹۸ آنتن BTS ، برقراری ارتباط رومینگ با ۸۰ کشور جهان (۱۶۲ اپراتور) ، ارایه سرویس SMS به تمامی مشترکان و ارایه سرویس VMS به ۲۶۱ هزار مشترک ، شبکه فناوری اطلاعات ، دارای ۱۴۲۴ مرکزدیتا، ۱۶ هزار و ۳۹۲ پورت قابل دسترسی دیتا و ۸۶ هزار و ۶۲۷ پورت منصوبه و ۹۴۲ شهر تحت پوشش و افزایش پهنای باند بین الملل به میزان ۷۴۵۲ مگابیت بر ثانیه و تعداد کاربران اینترنت به میزان ۱۲ میلیون کاربر ، ۱۶۷ هزار دستگاه تلفن همگانی شهری و ۸۹ هزار دستگاه تلفن همگانی راه دور و اجرای ۷۵۰۰۰ کیلومتر فیبر نوری در سطح شبکه مخابراتی کشور و ۲۲۸۲ روستای برخوردار از خدمات ICT روستایی .

* درضمن بهره برداری آزمایشی اپراتور دوم درچندشهرکشورو آغازواگذاری تلفن همراه ایرانسل به متقاضیان در تهران ، و چندشهرکشورکه تاپایان سال ۸۵ بیش ازیک میلیون تلفن همراه ازطریق شرکت ایرانسل دایرشده است،اجرای دومین بخش بهینه سازی شبکه تلفن همراه کشور،افتتاح مسیرفیبرنوری ایران_ افغانستان به طول۱۵۰ کیلومتر۱۲ رشته ای ، ثبت نام تلفن همراه در بهمن ماه ۸۵ و دایری فیشها قبل از پایان سال ، ازجمله اقدامات سال ۸۵ می باشد.

لازم به توضیح است خصوصی سازی در بخش مخابرات کشور و فراخوان همکاری با هدف آزاد سازی ،جلب مشارکت بخش خصوصی در توسعه ی شبکه مخابراتی و سرویسهای نوین ارتباطی بوده است که از جمله مواردی که در راستای تحقق این مهم در سالهای گذشته تا کنون انجام گرفته شامل:

بهره برداری و نگهداری ( شبکه ـ ساختمان ـ خطوط بین شهری و … ) تلفن ثابت ، توسعه و تأسیس مراکز مخابراتی و همچنین امور مربوط به نگهداری و بهره برداری مراکز مخابراتی، واگذاری بیش از ۲ میلیون شماره تلفن ثابت از طریق بخش خصوصی ، انعقاد قراداد واگذاری ۲ میلیون تلفن همراه اعتباری از طریق بخش خصوصی ، واگذاری بخش پی جو به طور کامل به بخش خصوصی ، امضای قرارداد ماهواره زهره با شرکتهای روسی به منظور در مدار قرار گرفتن این سیستم ، انجام مراحل اولیه قرارداد با اپراتور دوم و سوم به منظور توسعه شبکه تلفن همراه کشور (شرکت MTN کشور آفریقای جنوبی) و راه اندازی شبکه ایرانسل در کشور، واگذاری امور خدماتی شرکت به بخش خصوصی، واگذاری امور مربوط به خدمات اطلاع رسانی و اینترنت به ISP ها و ICP و تعداد ۳ هزار مشترک X.25 ، واگذاری امور طراحی، نصب و راه اندازی شبکه تلفن همراه و ثابت ، قراردادهای GC، تشکیل دفاتر خدمات ارتباطی – امور مشترکین تلفن همراه ، فراهم آوردن زمینه حضور کارخانجات وابسته در بورس و . . . . می باشد .

معرفی سیستم جهانی ارتباطات سیار

معرفی

ارتباطات سلولی تاکنون در بین سیستم های مخابراتی بکارگرفته شده، دارای بیشترین رشد و جهش بوده است امروزه درصد بسیار زیادی از مشترکین تلفنی که دائما نیز در حال افزایش می باشند از مخابرات سلولی استفاده می کنند. در دراز مدت می توان ارتباطات تلفنی دیجیتالی سلولی را روش همگانی ارتباط دانست. بازار ارتباطات موبایل با استاندارد CEPT اروپائی با رشد سریعی مواجه شده است. این رشد تحت تأثیر عوامل بازار، پیشرفت های تکنولوژیکی و همکاریهای جدیدی در زمینه های اجرا و استاندارد سازی سیستم های جدید بوده است.

استاندارد GSM که بر پایۀ CEPT اروپایی عمل می کند بر مبنای این استانداردها می باشد. سیستم جهانی ارتباطات موبایل بصورت نسل بعدی سیستم ارتباطی سلولی دیجیتالی موبایل برای CEPT اروپایی توسعه یافته است. کار استاندارد سازی در این سیستم در اوایل سال ۱۹۹۰ کامل و در سال ۱۹۹۱ پیاده سازی آن انجام شد. در سال ۱۹۹۱ کارگزاران شبکه در ۱۷ کشور که دارای استاندارد CEPT بودند تفاهم نامه ای (MOU ) را امضا و بر طبق آن سیستم GSM را قبول نمودند.

در سال ۱۹۸۷ کنفرانس گروه تخصصی موبایل تحت حمایت CEPT برگذار شد. هدف از این کنفرانس تعیین استاندارد ارتباطات سلولی برای اروپای متحد بود که باید در سال ۱۹۹۱ پیاده سازی آن آغاز می شد. در توسعه توصیه نامه های اولیه ۱۳ کشور دخیل بودند. در ابتدا ۱۸ کشور تصمیم به قبول استاندارد اولیه گرفتند. از آن زمان تاکنون GSM با گسترش همکاری کشورها، توسعه یافته است. در حال حاضر توصیه نامه های GSM برای ۲۶ کشور “کدهای رنک” را فراهم کرده است.

هنک هنگ و استرالیا نیز GSM را قبول کردند. در اروپا چندین سیستم سلولی بزرگ مانند Nordic Mobile Telephone (NMT) در کشورهای شمالی و Total Access Communication System (TACS) در انگلستان در حال کار بودند.

در کشورهای دیگر اروپای غربی سیستم های موبایل مطابق جدول ۱-۱ عرضه گردید. کیفیت، ظرفیت و منطقه پوشش در هر کشور بطور گسترده ای متفاوت بوده، و تقاضا در اکثر موارد از پیش بینی های انجام گرفته فراتر رفته بود. در اکثر موارد استفاده از سیستم های تلفنی موبایل مختص داخل کشور بود و استفاده از آن ها در ارتباطات خارج کشوری غیر ممکن بود.

در نتیجه برای استفاده گسترده از تلفن های سیار در تمام اروپا نیاز به یک سیستم واحد احساس می شد. GSM استاندارد دیجیتالی تلفنی موبایل برای اروپای متحد می باشد که توسط انجمن استاندارد مخابراتی اروپائی (ETSI) مشخص گردیده و در نتیجه آن، مشترکین موبایل می توانند تلفنهای سیار خود را در تمام اروپا استفاده نمایند. رشد GSM از سال ۱۹۹۱ تا سال ۱۹۹۴ در شکل ۱-۱ نشان داده شده است.

قبل از سال ۱۹۸۰ بازار ارتباطات سلولی اروپا متأثر از تعداد زیادی از استانداردهای آنالوگ ناسازگار (مانند NMT و TACS) بود که این خود باعث محدود شدن ارتباطات در تمام کشورها و نیز فقدان صرفه اقتصادی نیز می گردید. در آن زمان ارتباطات موبایل به سرعت گسترش یافت به طوریکه مبین رشد شتابدار در آینده بود. این موارد در مجموع مایه تأسف بسیار بود زیرا در سال ۱۹۹۰ برای حرکت فزاینده مشترکین در تمام اروپا و انتظار دریافت سرویس حتی در خارج از کشورها باید چاره ای اندیشیده می شد. مسئولین مخابرات اروپا برای حل مسائل فوق سه تصمیمی زیر را اتخاذ نمودند.

ابتدا در سال ۱۹۸۲ باند فرکانسی MHz 890 تا MHz 915 و MHz 935 تا MHz 960 برای استفاده از سیستم های سلولی اختصاص یافت و نسل بعدی سیستم سلولی برای اروپا با باند اختصاص یافته جدید MHz 25×۲ تشکیل گردید.

در سال ۱۹۸۵ تصمیم به پیاده سازی سیستم دیجیتالی گرفته شد و مرحله بعد انتخاب دو روش باند پهن و باند باریک بود.

در سال ۱۹۸۷، GSM به این نتیجه رسید که سیستم تلفنی دیجیتالی که بصورت TDMA کار می کند پاسخ بهینه ای برای آینده می باشد و راه حل TDMA باند باریک بدلیل چند مزیت بکار گرفته شد.

بطور ویژه یک سیستم TDMA دارای مزایای زیر می باشد:
• امکان تقسیم کانال و نیز کدینگ پیشرفته صحبت که منجر به بهره طیفی بهبود یافته می شود را دارا می باشد.
• سرویس های بسیار متنوع تر از حالت آنالوگ را عرضه می کند.
• قابلیت های ISDN را داراست.
• از طرف سازندگان تجهیزات جدید قویا می گردد و این امر منجر به کمتر شدن قیمت سیستم می گردد.
• علاوه بر امکان حفاظت از اطلاعات سیستم، می توان آن ها را به طور قابل ملاحظه ای توسعه داد.

گسترش چنین سیستم هایی به مشترک امکان استفاده از گوشی خودش را در تمام اروپا می دهد. از نقطه نظر یک کاربر، سیستم متحد اروپائی با اینکه شامل چندین سیستم مختلف که توسط اپراتورهای مستقل اداره می شوند می باشد، به عنوان یک سیستم واحد انگاشته می شود.

واسط های کلیدی مهم سیستم دارای استاندارد شده تا از ظهور تعداد زیادی از واسطهای اختصاصی، که منجر به از دست رفتن معیار اقتصادی می گردند، جلو گیری گردد.
بنابر این سیستم توسط قالب های عملیاتی ساختمانی و واسط هایش مشخص گردید. این ابتکار با ملاحظه تکنولوژی، تقاضا و نیاز برای استاندارد سازی در زمان درستی رخ داد. در اروپا بین توسعه در زمینه های مخابراتی و سیاست ـ همانند هر جای دیگر ـ اثر متقابلی وجود داشت که منجر به حرکت به سوی استاندارد سازی در تمام زمینه های می شد.

گروه مطالعاتی ۸ CCIR در اواسط دهه گذشته به این نکته پی برد که سیستم های مختلف مخابراتی سیار زمینی همگانی آینده (FPLMTS) در کشورهای مختلف تحت مطالعه هستند. CCIR عمل همسان سازی پیشرفت های مختلف و تشکیل لیستی از توصیه نامه ها را به عهده داشت.

گروه مطالعاتی ۸ CCIR تصمیم به تعیین گروهی ویژه به نام گروه کاری موقتی (IWP ) برای مطالعه این موضوع مهم و تعیین اهداف کلی سیستم FPLMTS که شامل انتخاب مناسب باند یا باندهای فرکانسی که معرف مشخصات لازم سیستم ها می باشند گرفت. در این سیستم باید گستره وسیعی از سرویس ها مانند صوت، داده و غیره لحاظ شده که باید سازگاری در فراگردی در داخل یا خارج کشور را دارا باشند.

فهرست مطالب

مقدمه : ۳
معرفی سیستم جهانی ارتباطات سیار ۱۲
اهداف FPLMTS 17
سابقه GSM 18
مراحل مهم یک سیستم موبایل ۲۰
نیازمندی های عملیاتی در GSM 20
نیازمندیهای فنی GSM 24
سرویس های فراهم شده توسط GSM 27
1- اعلام هزینه (با نماد AOC تاریخ معرفی ۱۹۹۲) ۳۲
۲- استثناء تمام مکالمات خارج شونده. (BAOC/1992) 32
6- پیش راندن برخوانی ـ بدون شرط (CFU , 1994) 33
7- پیش راندن برخوانی بر اساس اشغال بودن مشترک (CFB , 1994) 33
8- پیش راندن برخوانی اگر پاسخی داده نشود (CFNRy , 1994) 34
9- پیش راندن برخوانی براساس MS غیر قابل دسترس (CPNRc , 1994) 34
11- نگهداری برخوانی (HOLD , 1993) 35
12- انتظار مکالمه (CW , 1993) 35
13- انتقال مکالمه (CT / 1995) 35
15- گروه کاربر بسته (CUG , 1995) 36
16- ارائه شماره مشخصه خواهان (CNIP , 1994) 36
17- جلوگیری از ارائه شماره مشخصه خواهان (CNIR , 1994) 36
18- ارائه شماره مشخصه متصل شده (CoNP , 1994) 37
19- سرویس تلفن مجانی (FPH . 1992) 37
21- سرویس سه طرفه (۳PTY , 1994) 37
معماری GSM 38
ساختار شبکه GSM 41
طرح سلولی و طرح فرکانسی ۴۴
ایستگاه موبایل ۴۵
وظایف MS 47
سطوح قدرت ۵۰
شکل بندی MS 51
کارت SIM 52
عددهای شناسایی موبایل ۵۵
مشخصه بین المللی مشترک موبایل ۵۶
مشخصه موقتی مشترک موبایل ۵۷
شماره ISDN ایستگاه موبایل ۵۸
شماره فراگردی ایستگاه موبایل ۵۸
مشخصه بین المللی تجهیزات موبایل ۵۹
سیستم ایستگاه پایه ۵۹
وظایف BTS 62
شکل بندی های BTS-BSC 63
ترانسکدر ۶۵
BSC 66
وظایف MSC 70
VLR 72
داده های ذخیره شده در VLR 74
ثبات محل اقامت ۷۵
مرکز تصدیق ۷۹
ثبات مشخصه تجهیزات ۸۰
تابع تعامل ۸۱
مرکز نگهداری و عملیات ۸۴
مرکز مدیریت شبکه ۸۶
مرکز صدور صورتحساب ۸۷
شبکه بندی ۸۹
نتیجه گیری ۹۱
نمایش در حوزه های زمان و فرکانس ۹۳
نمایش در حوزه زمان ۹۵
کانال های منطقی ۹۸
کانال های منطقی TCH 99
کانال های منطقی کنترلی ۱۰۰
کانال کنترلی پخش ۱۰۲
کانال های کنترلی مشترک ۱۰۴
کانال های کنترلی اختصاص یافته ۱۰۵
برست نرمال ۱۰۷
برست همزمانی ۱۰۹
برست تصحیح فرکانس ۱۱۰
برست ساختگی ۱۱۱
سازمان زمانی کانال های سیگنالینگ ۱۱۳
سازمان زمانی کانال های ترافیکی (نرخ کامل و نیم نرخ) ۱۱۴
سازمان زمانی کانال های کنترلی ۱۱۵
کانال سیگنالینگ (تنهالینک بالا): کانال دستیابی اتفاقی ۱۱۷
سیگنالینگ وابسته با یک برخوانی: کانال کنترلی وابسته سریع کند ۱۱۷
اختصاص کانال مشترک در یک سیستم واقعی ۱۱۸
سیگنالینگ بدون یک برخوانی (TCH/8) 119
پرش فرکانس ۱۲۱
پارامترهای اساسی در پرش فرکانس به قرار زیر می باشند: ۱۲۵
Data 126
وجود سیستم قدرت پشتیبان: ۱۲۹
نحوه در اختیار گرفتن یک سرور وب: ۱۳۱
ضرورت راه‌اندازی Data Center در ایران : ۱۳۲
مزایای راه‌اندازیData Center در ایران: ۱۳۳
استفاده بهینه از امکانات موجود: ۱۳۵
امنیت بیشتر برای سرورها: ۱۳۶
مزایای در اختیار داشتن Data Center در آینده ۱۳۷