مقاله تحلیل دارایی ها

این مقاله به تحلیل انواع دارایی‌ ها پرداخته و موضوعاتی مانند دارایی‌ های مشهود، نامشهود، روش‌ های تحصیل، بهای تمام‌ شده اموال و تجهیزات، و سود و زیان آن‌ ها را بررسی می‌ کند.

کلیات
دارایی های که در روال عادی عملیات واحد تجاری به کار می رود و تا سالهای متمادی خدماتی را فراهم می کند در حسابداری به دو گروه عمده زیر طبقه بندی می شود.
داراییهای عملیاتی مشهود (Tangible Operational Assets). این گروه از داراییها اقلامی نظیر: زمین، ساختمان، ماشین آلات و انواع تجهیزات را در بر می گیرد و معمولاً تحت عنوان «داراییهای ثابت»، «اموال، ماشین آلات و تجهیزات » یا «زمین و داراییهای مشهود استهلاک پذیر» در ترازنامه ی طبقه بندی می شود. از آنجا که اصلاح «اموال، ماشین آلات و تجهیزات» ماهیت این گروه از داراییها را بهتر ارائه می کند این عنوان در سالهای اخیر ببیشتر به کار می رود. داراییهای عملیاتی مشهود دارای ویژگیهای عمده زیر است :

در عملیات به طور مؤثر مورد استفاده قرار می گیرد.داراییهای که در عملیات واحد تجاری کاربرد ندارد، یا انتظار طی مدت زمان معقول به کار گرفته نشود تحت عنوان «سایر داراییها» در ترازنامه طبقه بندی می شود.

به قصد سرمایه گذاری یا فروش مجدد خریداری نشده است. داراییهایی که به قصد سرمایه گذاری یا فروش تحصیل شده است جداگانه و بنا به مورد ، تحت عنوان «سرمایه گذاریها» یا «موجودی جنسی» در ترازنامه طبقه بندی می شود. برای مثال، وسایط نقلیه که در نمایشگاههای اتومبیل برای فروش نگهداری می شود جزو موجودی جنسی به حساب می آید. اما اگر این وسایط نقلیه را مؤسسه دیگری بخرد و در روال عادی عملیات به کار برد جزو اموال، ماشین آلات و تجهیزات طبقه می شود.

دارای منافع اقتصادی آتی است. داشتن منافع آتی مشخصه اصل تمام داراییهاست. هر یک از اقلام که این ویژگی را نداشته باشد دارایی به شمار نمی آید.
دارای موجودیت عینی است . داراییهای که وجود خارجی ندارند تحت عنوان داراییهای نا مشهود در ترازنامه طبقه بندی می شود.

داراییهای عملیات مشهود به سه گروه فرعی زیر طبقه بندی می شود :
داراییهای استهلاک پذیر . نظیر ساختمان و ماشین آلات که دارای عمر اقتصادی محدود است و سرمایه گذاری در آنها از طریق فرایند استهلاک به خدمات یا داراییهای تولید شده تخصیص می یابد و یا به هزینه های دوره منظور می شود.

داراییهای استهلاک نا پذیر. نظیر زمین که معمولاً عمر اقتصادی نا محدود دارد و برخلاف سایر اموال در نتیجه استفاده یا گذشت زمان تحلیل یا از بین نمی رود.
داراییهای نقصان ناپذیر.

نظیر جنگلها، معادن و سایر منابع و ذخایر طبیعی که بر اثر استخراج و بهره برداری تحلیل می رود و به موجودی مواد یا کالا تبدیل می شود. این گونه داراییها معمولاً در گروه جداگانه ای تحت عنوان «منابع و ذخایر طبیعی » در ترازنامه طبقه بندی می شود.

داراییهای عملیاتی نا مشهود (Intangible Operational Assets). این گروه از داراییهای موجودیت عینی ندارد و تحت عنوان داراییهای نا مشهود در ترازنامه طبقه بندی می شوند. مانند حقوق طبع، اختراع و امتیاز.

داراییهای نا مشهود دارای ویژگی های عمده زیر است :
در عملیات بطور مؤثر بکار می رود.
برای سرمایه گذاری یا فروش مجدد خریداری نشده است.
دارای منافع آتی است اما موجودیت عینی ندارد.

حسابداری داراییهای عملیاتی با فرض تداوم فعالیت و بر مبنای اصل بهای تمام شده تاریخی و اصل اهمیت انجام می گیرد. در این نشریه تنها حسابداری داراییهای عملیاتی مشهود یعنی «اموال، ماشین آلات و تجهیزات» در پنج بخش جداگانه به ترتیب زیر بررسی می شود :
بخش اول : تعیین بهای تمام شده اموال، ماشین آلات و تجهیزات.
بخش دوم : طریق تحصیل اموال، ماشین آلات و تجهیزات
بخش سوم : مخارج پس از تحصیل اموال، ماشین آلات و تجهیزات.
بخش چهارم : کنارگذاری و واگذاری اموال، ماشین آلات و تجهیزات.
بخش پنجم : نحوه ارائه اموال، ماشین آلات و تجهیزات در صورتهای مالی.
بخش ششم : کنترل داخلی در مورد اموال، ماشین آلات و تجهیزات.
بخش اول تعیین بهای تمام شده اموال، ماشین آلات و تجهیزات

مخارج جاری و سرمایه ای
مخارج ناشی از تحصیل و بکار گیری اموال، ماشین آلات و تجهیزات به دو گروه جاری و سرمایه ای تقسیم می شود :
مخارج جاری (Revenue Expendiyures). مخارجی است که انتظار می رود منافع آن تنها عاید دوره مالی جاری می شود. بنابراین، این گونه مخارج جزو هزینه های دوره جاری محسوب و از درآمد همان دوره کم می شود. مانند هزینه تعمیر و نگهداشت ماشین آلات.

مخارج سرمایه ای (Capital Expenditures). مخارجی است که انتظار می رود منافع آن علاوه بر دوره جاری به دوره های آینده نیز تسری یابد. بنابراین، این گونه مخارج چنانچه از نظر مبلغ با اهمیت باشد سرمایه ای محسوب و به عنوان دارایی به حسابهای مربوط منظور می شود و در صورتی که عمر مفید محدودی داشته باشد بتدریج از طریق فرایند استهلاک به دوره های مالی مورد انتفاع تخصیص می یابد. مانند هزینه حمل و نصب ماشین آلات.

تفکیک و تمایز مخارج سرمایه ای از جاری ممکن است اثر قابل ملاحظه ای بر وضعیت مالی و نتایج عملیات واحد تجاری داشته باشد. زیرا اگر اقلام سرمایه ای مربوط به اموال، ماشین آلات و تجهیزات اشتباهاً به عنوان هزینه ثبت شود، هزینه دوره ای که در آن مخارج سرمایه ای انجام شده است بیش از واقع و در نتیجه سود دوره جاری و مبلغ داراییها کمتر ازواقع ارائه خواهد شد. در هر یک از سالهای بعد، هزینه ها معادل مبلغ استهلاکی که هر ساله باید به حساب هزینه منظور می شد کمتر از واقع و مبلغ سود بیش از واقع خواهد بود.

واحدهای تجاری معمولاً به منظور اجتناب از مشکلات محاسبه استهلاک اقلام جزئی و کم بها و کاهش هزینه های دفتر داری، حد مجازی برای مبالغی که می تواند به حساب دارایی منظور شود در نظر می گیرند

فهرست مطالب
کلیات ۲
داراییهای نقصان ناپذیر. ۵
داراییهای نا مشهود دارای ویژگی های عمده زیر است : ۵
بخش دوم : طریق تحصیل اموال، ماشین آلات و تجهیزات ۶
بخش اول تعیین بهای تمام شده اموال، ماشین آلات و تجهیزات ۸
بخش دوم طریق تحصیل اموال، ماشین آلات و تجهیزات ۱۲
تحصیل دارایی بطور نقد ۱۲
تحصیل دارایی بطور نسیه ۱۳
تحصیل دارایی از طریق صدور سهام ۱۹
تحصیل گروهی از داراییها بطور یکجا ۲۱
تحصیل دارایی از طریق تولید یا احداث ۲۵
الف ـ نحوه محاسبه بهای تمام شده دارایی ۲۶
ب ـ به حساب دارایی بردن بهره ۳۰
منابع بهره ۳۴
ج ـ سود یا زیان ناشی از احداث دارایی ۳۹
د ـ نحوه انعکاس دارایی در جریان ساخت در ترازنامه ۴۰
ثبت فعالیتهای مالی مربوط به ساخت ماشین آلات در دفتر روزنامه ۴۶
مرحله دوم: ۵۶
تحصیل دارایی بطور رایگان ۵۷
فروش اموال، ماشین آلات و تجهیزات ۶۰
کنار گذاری اموال، ماشین آلات و تجهیزات ۶۵
عدم استفاده موقت از اموال، ماشین آلات و تجهیزات ۶۸
کنار گذاشتن قهری یا اجباری اموال، ماشین آلات و تجهیزات ۷۱
صورتهای مالی ۷۷