مقاله شکاف دیجیتالی

دانلود مقاله شکاف دیجیتالی مقاله در مورد شکاف دیجیتالی تحقیق مقاله تحقیق در مورد شکاف دیجیتالی تعریف شکاف دیجیتالی شاخص های شکاف دیجیتالی شکاف دیجیتالی چیست نظریه شکاف اطلاعاتی یا دیجیتالی نظریه شکاف دیجیتالی مفهوم شکاف دیجیتالی

 

موضوع : شکاف دیجیتالی

چکیده
این مقاله سعی دارد با نگاهی به بحث «شکاف دیجیتالی» به تجزیه و تحلیل وضعیت آن در جهان پرداخته و با تأکید بر روی نمونه ایران، اهمیت آن را روشن نماید. اشاراتی به اهمیت بحث «شکاف دیجیتالی» در اسناد و گزارش های معتبر بین المللی از جمله: سند تعهد تونس، اعلامیه هزاره و بررسی موقعیت کنونی ایران طبق شاخص‌های مختلف جهانی از جمله:دی اِی آی ، آمادگی الکترونیک و دی او آی از جمله اهداف دیگر این نوشتار است. در پایان راه‌حل های پیشنهادی جهت کاهش این شکاف با اشاره به فعالیّت برخی دولت های در حال توسعه مورد اشاره قرار خواهند گرفت.
واژگان کلیدی: شکاف دیجیتالی، شکاف دیجیتالی در ایران، مقاله آی سی تی روستائی، شاخص دسترسی دیجیتالی دی اِی آی، آمادگی الکترونیک و شاخص فرصت های دیجیتالی DOI
تجزیه و تحلیل “شکاف دیجیتالی”
در نظریه اشاعه راجرز، طبقه کم‌سواد (کارگر) آخرین گروهی است که به نوآوری‌ها متمایل می‌شود. این گروه آخرین گروهی است که دستگاه ضبط ویدئویی را خریداری می‌کند، از کامپیوتر استفاده می‌کند و … .
تیکنور ادعا می‌کند افرادی که دارای وضعیت اجتماعی ـ اقتصادی پائین‌تری هستند از دستیابی به اطلاعات عقب می‌مانند و شکاف آگاهی میان این طبقه با طبقه بالاتر پدید می‌آید.
دروین رسانه‌ها را مسبّب و مسئول شکاف آگاهی می‌داند چرا که از نظر او رسانه ها اطلاعات را کمتر از راههای مؤثر و هدفمند به افراد خاص ، که به طور منظم پیامها را دریافت نمی‌دارند ، معرفی می‌کنند (گازیانو و گازیانو ،۱۳۴:۱۹۹۸).
شکاف دیجیتالی به معنای وجود نابرابری در دسترسی و استفاده از فناوریهای رسانه‌ای بین کشورهای توسعه یافته و عقب مانده است. البته ناگفته نماند که با گسترش استفاده از این فناوری ها پای شکاف دیجیتال از محدوده بین کشوری، به داخل کشورها نیز کشیده شده است و طبق تعریف سازمان همکاریهای اقتصادی و توسعه؛ شکاف بین افراد، خانوارها، صاحبان حِرَف و مناطق جغرافیائی در جایگاه های مختلف اقتصادی اجتماعی در دسترسی و استفاده از تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطی به شکاف دیجیتالی موسوم است (او ای سی دی ،۲۰۰۱).
کشورهای در حال توسعه در سال ۱۹۸۸ با حدود ۷۵ درصد جمعیت و تنها ۱۶ درصد تولید جهان، ۱۲ درصد کل تعداد تلفن‌های دنیا را در اختیار داشتند. از ۴۳۵ میلیون خط تلفن موجود جهان در آن سال ، فقط در حدود ۵۰ میلیون خط به کشورهای در حال توسعه آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین تعلق داشت، در حالی که ۳۸۶ میلیون خط تلفن، سهم کشورهای پیشرفته صنعتی آمریکای شمالی و اروپا و کشورهای صنعتی جدید آسیا و اقیانوسیه بود. در همان سال، کشورهای پیشرفته صنعتی به طور متوسط از حدود ۳۲ خط تلفن برای هر ۱۰۰ نفر جمعیت برخوردار بودند، که در میان آنها کشورهای کانادا، فرانسه ،کشورهای اسکاندیناوی، سوئیس و ایالات متحده آمریکا از حدود ۵۰ خط تلفن و بین ۷۸ تا ۸۹ دستگاه تلفن برای هر ۱۰۰ نفر جمعیت استفاده می‌کردند. بیشتر کشورهای صنعتی دیگر نیز بیش از ۳۰ خط تلفن برای هر ۱۰۰ نفر جمعیت دارا بودند، در حالی که به نحو تعارض‌آمیزی در کشورهای در حال توسعه، به طور متوسط فقط ۵/۱ خط تلفن برای هر ۱۰۰ نفر جمعیت وجود داشت.
بر اساس گزارش مربوط به «شاخص‌های ارتباطات دور در کشورهای کمتر توسعه‌یافته» در سال ۱۹۹۵، سطح متوسط ضریب نفوذ تلفن (تعداد تلفن برای هر ۱۰۰ نفر جمعیت) در کشورهای کمتر توسعه‌یافته در آن سال، تنها ۲۹/۰ درصد و به عبارت دیگر ، یک خط تلفن برای هر ۳۵۰ نفر بود. در همان زمان تعداد کل خطوط تلفن ۴۸ کشور کمتر توسعه‌یافته به حدود ۵/۱ میلیون می‌رسید. این تعداد تلفن، معادل یک درصد کل تلفن‌های ایالات متحده آمریکا بود، در حالی که جمعیت آمریکا نصف جمعیت تمام کشورهای کمتر توسعه یافته را تشکیل می‌داد. در آن تاریخ در برخی از کشورهای کمتر توسعه یافته، ضریب نفوذ تلفن در روستاها تنها یک خط برای هر هزار نفر بود. در گزارش دیگری که در سال ۱۹۹۸، از سوی «اتحادیه بین‌المللی ارتباطات دور» در مورد «ارتباطات دور برای توسعه پایدار» منتشر گردید، گفته شده بود که در سال ۱۹۹۳، کشورهای داری اقتصاد پیشرفته که ۱۵ درصد جمعیت دنیا را تشکیل می‌دادند، دارای ۷۱ درصد تلفن‌های جهان بوده‌اند. به موجب این گزارش، در کشورهای در حال توسعه از لحاظ دسترسی به تلفن، شکاف فاحشی نیز بین نواحی شهری و نواحی روستائی وجود دارد. به گونه‌ای که در نواحی شهری، ضریب نفوذ تلفن، ده برابر نواحی روستائی است و به طور کلی، ۷۵ درصد روستاها از دسترسی به تلفن محرومند و با توجه به آنکه طبق گزارشهای بانک جهانی ۷۱ درصد مردم دنیا در روستاها زندگی می‌کنند، برای آنکه ضریب دسترسی به تلفن در نواحی روستائی کشورهای در حال توسعه به یک درصد برسد ، به صدها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز است.
در گزارش سال ۲۰۰۲ «اتحادیه بین‌المللی ارتباطات دور» با عنوان «حلقه گمشده جدید: شکاف دیجیتال» آمده است: در حالی که آثار شکاف بین کشورهای پیشرفته و کشورهای توسه یافته در مورد ارتباطات دور در دهه ۱۹۸۰ همچنان احساس می‌شود، اکنون این خطر وجود دارد که شکاف جدید مربوط به تکنولوژی های اطلاعات و ارتباطات، موانع تازه‌ای در راه توسعه کشورها پدید آورد. بر اساس این گزارش، تکنولوژی های جدیدی که «شکاف دیجیتال» از آن ناشی شده است، نسبت به تکنولوژی هائی که ۲۰ سال پیش به توسعه آنها توجه می‌شد، توان بالقوه بسیار بیشتری دارند.
مجموعه وسیع و متنوعی از فناوری‌هاست که برای برقراری ارتباط بین انسان ها (ارسال و دریافت انواع پیام های کلامی، صوتی و تصویری) و نیز برای تولید، انتشار، نگهداری و بازیابی اطلاعات به کار می‌روند. تکنولوژی های نوین اطلاعاتی و ارتباطی ترکیبی از سخت‌افزار، نرم‌افزار، رسانه‌ها و حتی سیستم‌های پخش و توزیع اطلاعات و محتوا را شامل می‌شود (یونسکو ،۱۹۹۷ و ۱۹۹۹).
اکنون اینترنت، بیش از ابزارهای تکنولوژیک دیگر، از توانایی کمک به کشورهای در حال توسعه برای پیشرفت در عصر اطلاعات برخوردار است. اگر در نظر داشته باشیم که اطلاعات قدرت است، بنابراین اینترنت باید به عنوان آسانترین وسیله توانمند ساختن کشورها برای عبور از راه توسعه و پیشرفت ، به کار گرفته شود. استفاده از تکنولوژی های جدید سبب می‌شود که تولیدات و خدمات ارتباطات دور و فعالیت دستگاه های رایانه‌ای و ایجاد تجهیزات و اشتغال‌های مربوط به آنها به رشد و توسعه اقتصادی کمک کند. به عنوان مثال کاربرد تکنولوژی های مذکور، ۵ درصد کل تولید ناخالص ملی کشورهای اتحادیه اروپائی را تأمین می‌کنند، به طوری که مؤسسات بخش تکنولوژی های اطلاعات، بیش از ۴ میلیون نفررا در این کشورها به اشتغال گرفته‌اند (معتمدنژاد ، ۱۳۸۴).
باید توجه داشت که علاوه بر عدم دسترسی به سخت‌افزار، چگونگی استفاده از نرم‌افزار نیز می‌تواند دلیل خوبی برای ایجاد و گسترش شکاف دیجیتالی باشد. با این حساب حتی مردمی که دارای کامپیوتر شخصی هستند اما دانش محدودی در استفاده از آن دارند ، می‌توانند اسیر شکاف دیجیتالی باشند. به عبارتی دیگر آنچه علاوه بر توانائی سخت افزاری در گسترش این شکاف تاثیر گذار است، میزان دانش و توان استفاده از سخت افزار است.
به این ترتیب است که شکاف دیجیتالی دامنه خود را علاوه بر فاصله میان کشورها در داخل مرزهای یک کشور نیز می‌گستراند و می‌تواند دامان کشورهای غنی را نیز بگیرد. مصداق این مدعا گزارش جدیدی است که اتحادیه اروپا در این خصوص ارائه کرده است. این گزارش که نام «شکاف دیجیتالی در اروپا» را دارد، نگاهی موشکافانه به بزرگی این شکاف و دلایل به وجود آمدن آن دارد.
بر اساس این گزارش در سال ۲۰۰۴ میلادی در سراسر اتحادیه اروپا ضریب نفوذ کامپیوتر و به خصوص اینترنت در مناطق کم جمعیت روستائی پائین است. علاوه بر این «شکاف دیجیتالی» نه تنها در بین فقرا بلکه در بین داراها نیز قابل مشاهده است. در مناطق روستائی تنها در حدود یک چهارم خانوارها از اینترنت پرسرعت استفاده می‌کنند. وقتی مناطق ثروتمند قاره اروپا به لحاظ اقتصادی و مناطق نسبتاً فقیرتر تحت حمایت طرح اولویت نخست با هم مقایسه می‌شوند، ضریب نفوذ اینترنت تقریباً در طبقات مرفه اتحادیه غالباً دو برابر مناطق فقیرتر است.
بر اساس داده‌های جمع‌آوری شده از ۱۴ کشور عضو این اتحادیه (شامل کشورهای اتریش،قبرس، دانمارک، یونان، لتونی، مجارستان، هلند، لهستان، پرتغال، اسلونی، اسلواکی ، ترکیه و نروژ) مهمترین دلایل مردم در سال ۲۰۰۴ برای اینکه چرا در خانه اینترنت ندارند این دلیل بوده است که هزینه دسترسی یا هزینه تجهیزات بسیار بالاست و آنها فاقد مهارتهای لازم برای استفاده از اینترنت هستند.
هر چند جنسیت نقش قابل توجهی در این شکاف در قاره اروپا ندارد اما سن و تحصیلات در این زمینه نقش مهمی ایفا می‌کند. شکاف کوچکی بین مردان و زنان عمدتاً به خاطر نسبت پایین‌تر زنان مسن نسبت به مردان مسن وجود دارد.

فهرست مطالب

عنوان:

چکیده

تجزیه وتحلیل شکاف دیجیتالی

شکاف دیجیتالی در دستور کار و سند تعهد WSIS نشست تونس ۲۰۰۵

ایران و مقیاس آمادگی الکترونیک

ارزیابی وضعیت ایران در چارچوب سه گزارش مذکور

راهکارهای کاهش شکاف دیجیتالی

نتیجه گیری

منابع