مقاله ایثار و شهادت از دیدگاه قرآن و سیره نبوی به ویژه مصادیق آن در جامعه

دانلود مقاله ایثار و شهادت از دیدگاه قرآن و سیره نبوی به ویژه مصادیق آن در جامعه

مقدمه
پیامبر اکرم (ص) فرمودند :
من اراد علما و لم یزدد هدی لم یزدد من الله الا بعدا ( مجموعه ورام جلد ۱٫ص.۲۲)
آنکس که علم و دانش بیاموزد ولی دانشش توام با هدایت و انسانیت نباشد چیزی جز دوری از خدا بر معلومات خویش نیفزوده است.
شهدای گرانقدر … علمداران سرمست باده و ولایت
وقتی که شما رفتید یاسهای زرد و گلهای سرح دریا در باغچه خاهایمان روییدند.
شما کن به دوشان حماسه ساز، با هق هق گریه های شبانگجاهتان ، با زمزمه های نیایش جاری بر لبهایتان خیال محبوب را در بر می کشید و در گریه ماگرم کارزار بوسه های داغ سرب را ، بر پیشانی و قلب مهربانتان می نشاندید. شما خوبان چپیه بر گردن و پیشانی بند (( یا فاطمه زهرا)) بر سر بسته و شیشه عمر را در دست و دل در کمند نگاه و ولایت داشتید … و … ما !
به شک جمهوری اسلامی ایران بزرگترین دستاورد انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (س) است و یگانه حکومت بر حقی است که بر اساس مکتب وحی و حاکمیت خدا پایه گذاری شده است.
وزیر پرچم امام زمان (عج) و به رهبری نایب بر حقش به راه استوار خود ادامه می دهد در این چهارچوب بنیاد شهید نیز به عنوان افضل نهادهای این نظام مقدس و بازوی توانمنمد انقلاب اسلامی به دست با کفایت امام خمینی (س) تاسیس گردید. خلف صالح امام، مقام معظم رهبری ( مدظله) این بنیاد را با عنوانی مانند (( یکی از برکات و نشانه های حقانیت و نشانه های حقانیت انقلاب و امام …)) یکی از حسنات و صدقات جاریه امام…)) (( جزو افتخارات امام عزیز و نظام جمهوری اسلامی )) و … توصیف نمودند، و فرض بنیاد شهید را فرض حمایت انقلاب دانسته و بر ضرورت عصمت و طهارت آن تاکید فرمودند.

زهد و ایثار
فرضیه ۲ : رابطه بین جهاد و شهادت
یکی از فلسفه های زهد ایثار است. اثره و ایثار هر دو از یک ریشه اند.
اثره یعنی خود را و منافع خود را بر دیگران مقدم داشتن و به عبارت دیگر همه چیز را به خود اختصاص دادن و دیگران را محروم ساختن. اما ایثار یعنی دیگران را بر خویش مقدم داشتن و خود را برای آسایش دیگران به رنج افکندن .
زاهد از آن جهت ساده و بی تکلف و در کمال قناعت زندگی می کند و بر خود تنگ می گیرد، تا دیگران را به آسایش برساند، او آنچه دارد به نیازمندان می بخشد زیرا قلب حساس و دل درد آشنای او آنگاه به نعمتهای جهان دست می یازد که انسان نیازمندی نباشد، او از اینکه نیازمندان را بخوراند و بپوشاند و به آنان آسایش برساند بیش از آن لذت می برد که خود بخورد و بپوشد و استراحت کند. او محرومیت و گرسنگی و رنج و درد را از آن جهت تحمل می کند که دیگران برخوردار و سیر و بی دردسر زندگی کنند.
ایثار از پرشکوهترین مظاهر جمال و جلال انسانیت است و تنها انسانهای بسیار بزرگ به این قله شامخ صعود می کنند.
قرآن کریم داستان ایثار علی (ع) و خاندان گرامیش را در آیات پر شکوه خود در سوره هل اتی منعکس کرده است علی و زهراء و فرزندانشان آنچه در میسور داشتند که جز چند قرص نان نبود با کمال نیازی که بدان داشتند تنها و تنها به خاطر رضای حق به مسکین و یتیم و اسیر بخشیدند ، این بود که این داستان در ملاء اعلی بازگو شد و آیه قرآن در باره اش نازل گشت. رسول اکرم وارد خانه دختر عزیزش حضرت زهرا شد، دستبندی از نقره در دست زهرا و پرده بر در اتاق زهرا دید، چهره کراهت نشان داد، زهرای مرضیه بلافاصله پرده و دستبند را توسط قاصدی خدمت رسول اکرم (ص) ارسال داشت که به مصرف نیازمندان برساند، چهره رسول اکرم (ص) از اینکه دخترش نکته را درک کرده و دیگران را بر خود مقدم داشته شکفته گشت و فرمود : پدرش به فدای او باد.
شعار (( الجار ثم الدار)) رسم جاری خاندان علی و زهرا بود.
علی (ع) در خطبه ” المتقین ” می گوید :
نفسه منه فی عناء و الناس منه فی راحه
یعنی متقی کسی است که خودش از ناحیه سختگیریهای خودش در رنج است. اما مردم از ناحیه او در آسایشند.
قرآن کریم انصار مدینه را که حتی در حال فقر برادران مهاجر خود را پذیرائی کردند و آنان را بر خودشان مقدم داشتند چنین توصیف می کند:
و یوثرون علی انفسهم و لو کان بهم خصاصه.
یعنی دیگران را بر خود مقدم می دارند هر چند فقیر و نیازمند باشند.
بدیهی است که زهد بر مبنای ایثار در شرائط مختلف اجتماعی فرق می کند، در یک اجتماع مرفه کمتر نیاز به ایثار پیدا می شود، و در یک اجتماع محروم مانند اجتماع آنروز مدینه بیشتر، و یکی از رازهای تفاوت سیره رسول اکرم (ص) و علی (ع) در این جهت با سائر ائمه اطهار همین است و به هر حال، زهد بر اساس فلسفه ایثار هیچگونه ربطی با رهبانیت و گریز از اجتماع ندارد بلکه زائیده علائق و عواطف اجتماعی است و جلوه عالیترین احساسات انسان دوستانه و موجب استحکام بیشتر پیوندهای اجتماعی است.

جهاد و تعریف آن
کلمه ی جهاد از ماده جهده مشتق شده و به معنای کوشش و تلاش می باشد و دارای مشتقاتی از قبیل مجاهد، مجتهد اجتهاد است که به همان معنا می باشد و در اصطلاح منتهی شیعه، مجاهد به تلاشگر جانبازی گفته می شود که به امر نبی و یا امام معصوم در جهاد شرکت نماید و در زمان غیبت به امر نایب امام معصوم به منظور دفاع در میدان نبرد شرکت کند. جهاد در مکتب ما از کوچکترین حرکت هدفدار که بدون چشم داشت مادی واقع شود تا کشته شدن در راه خدا را شامل می شود سیر تکامل انسان به سوی خدا با جهاد تحقق می یابد و به همین جهت هر عملی که در جهت تحقی این هدف انجام پذیرد، نوعی جهاد است اگر چه کشته شدن در میدان نبرد هم نبوده است.

جهاد از نظر قرآن
در آیات متعددی از قرآن ، در باره جهاد بحث شده و از جهات گوناگونی به بحث جهاد پرداخته و مسائل مهمی در این زمینه مطرح شده است که ما را در این جا بعضی از آن مسائل را مورد بررسی قرار می دهیم.
انسان از قتال می ترسد و از رفتن به میدان جنگ هراسان است و زیرا در میدان قتال چیزی جز زخم و جراحت و تشنگی و گرسنگی و کشته شدن یافت نمی شود و به طور طبیعی انسان از این گونه امور که لذت وی را به الم و حیاتش را به مرگ و آرامشش را به ناآرامی مبدل می سازد گریزان است . اگر می بینیم انسان الهی را که عاشقانه به استقبال شهادت می شتابد انگیزه اش اعیان قلبی به مبدا آفرینش و یقین به آخرت می باشد ولی اگر چنین ایمانی به الله و عشق و لقاء او در انسان نباشد طبیعتا از جنگ و قتال خوشش نمی آید و به همین معنی قرآن کریم اشاره نموده :
کتب علیکم القتال و هو کره کلم
قتال و جهاد بر شما مقرر شد و حال آنکه مکروه شماست.
انگیزه ترس از قتال، نداشتن ایمان به خدا و باور به قیامت است که منجر به فریفته شدن وی ، به امور مادی و اسارت در دام غرائز نفسانی می شود و چنین فریفتگی ، انسان را از میدان قتال باز می دارد و از کشته شدن در راه خدا بیمناکش می سازد. اگر انسان بخواهد، در پرتوی ایمان به مبدا و معاد ، فریفته امور مادی نشود به اسارت نفس اماره گرفتار نگردد چه باید بکند؟ قرآن فرمان به تقوا می دهد که انسان با تقوا می تواند خود را از این امور، که عامل لغزش وی می شوند، خود را حفظ نماید زیرا تقوا یک نوع خود نگهداری است که انسان را از انحرافات نگه می دارد. در حقیقت با تقوا آدمی می تواند خود را برای رفتن به میدان جهاد و شهادت در راه خدا آماده سازد.

اقسام جهاد :
جهاد با دشمن در اسلام به چهار قسم تقسیم بندی می شود:
۱- جهاد ابتدائی
۲- جهاد با کفاری که قصد استیلاء و تسلط بر مسلمین را دارند، بطوری که مسلمین خوف آن را دارند که اگر کفار بر آن ها مسلط شوند شهرهایشان را تصرف می کنند و اموالشان را می گیرند.
۳- جهاد با کسی که قصد کشتن نفس محترمی را دارد. یا قصد دارد مالش را بگیرد یا ناموسش را اسیر کند، و از این ستم است. جهاد به خاطره نجات مسلمانی که به سمت دشمن اسیر شده و او از خودش دفاع می کند.
۴- جهاد با کسانی که خروج به امام می کنند، بقصد کشتن امام قسم اول مربوط به زمان پیغمبر و ائمه علیهم السلام است که باید بدستور پیغمبر و امام صورت بگیرد.
سه قسم دیگر اختصاص به زمان پیغمبر و امام ندارد. بلکه در زمان غیبت هم به مسلمین واجب می شود.

شرایط جهاد ابتدایی :
جهاد ابتدائی دارای شرایطی است که آن شرایط در سایر اقسام جهاد نیست.
جهاد ابتدائی بر کسی واجب است که مرد باشد مکلف باشد، آزاد باشد سالم باشد بنابراین بر بچه ی غیر بالغ واجب نیست بر برده واجب نیست بر زن و مرد پیر ناتوان واجب نیست.

جهاد دفاعی :
قسم دوم از اقسام جهاد – جهاد دفاعی است. جهاد دفاعی عبارت است از دفع کردن و بیرون راندن مسلمین دشمنان اسلام را از مملکت اسلامی در آن وقتی که دشمن تجاوز کند بمملکت اسلام که ترس آن باشد که بر اثر هجوم دشمن، اساس و ارکان اسلام به خطر افتد، یا اگر دشمن قصد نابودی اسلام را نداشته باشد همین قدر که قصد تسلط و استیلاء بر شهرهای مسلمین را داشته باشد یا قصد گرفتن اموال و اسیر کردن مسلمین را داشت به عنوان جهاد دفاعی به مقام مسلمین چه زن و چه مرد و بزرگ و کوچک سالم و مریض بر همه واجب می شود که از اسلام و از مملکت اسلامی و از اموال و ناموس مسلمین دفاع کنند در جهاد دفاعی نیاز به اجازه امام یا نائب امام نیست چون دفاع بر همه مسلمین واجب است چه امام و غیر امام ( شرح سمعه جلد ۱- کتاب الجهاد )
زیادتر گردد، دست یابی انسان به کمال آسانتی پیشرفت در طی مسیر افزون تر و بر سختی ها و مشکلات در مسیر فائق تر می گردد . قتال و شهادت در راه خدا، که در حقیقت مشکل ترین عملی است که در این حرکت کمال آفرین با آن برخورد می کند، با داشتن ایمان به مبداء و معاد، آن را با کمال متانت تحقق می بخشد. بنابراین انسان متکامل نیازمند به ایمان قوی، به معاد و مبدا می باشد که در پرتوی آن بتواند حرکت نماید و بر مشکلات فائق آید و تقویت ایمان، با رها شدن از غیر خدا امکان پذیر است و این رهایی با تقوای الهی میسر است.

مقدمه ای بر رسالت تکامل انسانی
انسانی که طالب کمال است و می خواهد در راه تکامل حرکت نماید می بایستی به سه اصل اساسی تکیه کند که عدم اتکا به اصول سه گانه موجب انحطاط وی می شود و این اصول با تقوای الهی تحقق می یابد.
اصل اول – ایمان به مبدا و معاد
اولین اصل اساسی در حرکت تکاملی ، ایمان به مبدا و معاد است که حقیقت کمال در همین رابطه معنا پیدا می کند و گرنه حرکت انسان در خور نیت خود و جهان ماده خلاصه می شود و به هر اندازه یقین به مبدا و معاد،
اصل دوم – تزکیه نفس
دومین اصلی را که انسان متکامل می بایستی رعایت کند، تا بتواند به سوی کمال مطلق حرکت کند، این است که بایستی به خود سازی خویش بپردازد خود را از هر آلودگی و پلیدی پاک سازد و نفس خود را تزکیه نماید تا در نتیجه شایستگی و هروی این مسیر مقدس را بیابد و لیاقت چنین معراجی را پیدا کند، زیرا هر نفسی شایستگی نیل به کمال را ندارد. اکنون سخن در این است که چگونه نفس را باید تزکیه نمود؟ انسانی که می خواهد نفس خویش را تزکیه نماید باید جهاد اکبر نماید، با نفس اماره مبارزه کند جلوی طغیان احساسات سرکش را بگیرد و خود را در برابر امیال نفسانی و هوس های حیوانی حفظ نماید. غرائز درونی را در تحت رهبری خود کنترل نماید و با متانت کامل و نفسی مطمئن و روحی پاک در راه کمال به سوی معبود خویش حرکت نماید چنین تزکیه ای فقط با تقوای الهی حاصل می شود که تقوا مفهومی غیر از این ندارد.
اصل سوم – حرکت مستمر
بعد از ایمان به مبدا و معاد و تزکیه نفس بایستی حرکت نماید، حرکتی مستمر و بی وقفه و بدون سکون، زیرا حرکت کمال آفرین است نه سکون ، سکون عامل رکودی است که مانع پیشرفت انسان در کسب کمال می باد و اگر در سکون بماند و از حرکت باز ایستد، ارزش وجودی خویش را از دست می دهد مانند آبی که در جوی راکد بماند، متعفن می شود و ارزش آب بودن خود را از دست می دهد. انسان باتقوا، در مسیر تکامل توقف و سکون ندارد و مراحل تکاملی را به سرعت طی می کند، هر چند که دشوار و سخت بوده باشد ، مانند زر میدن در میدان قتال و به هر اندازه مشکل باشد مانند قرار گرفتن در مرز حیات و مرگ که باز به حرکت خود ادامه می دهد تا اصالت انسانی خویش را در این جهان، با شهادت خود به پایان رساند. انسان با ایمانی قوی و نفسی مطمئن و پاک و با حرکتی مستمر به روند تکامل خویش ادامه می دهد برای چنین انسانی مسئله قتال و شهادت حل شده زیرا اگر ترس از قتال معلول ضعف ایمان است ، با تقوای الهی ایمانش را نیرومند ساخته و اگر تمایلات نفسانی و لذائذا امور مادی بخواهد وی را از کشته شدن در راه خدا باز دارد، چنان صیانت نفس در وجودش ملکه شده که زمینه طغیان نفس اماره در او محو شده و لذائذ امور مادی، هرگز نمی تواند او را بفریبد. آری انسان با تقوای الهی می تواند به روند تکامل توحیدی خود ادامه دهد و هر گونه موانع و مشکلی را برطرف سازد. از آن جمله قتال و شهادت در راه خدا نه تنها براش آسان می شود. بلکه چون عاشق معبود خویش است، عاشقانه با شهادت به سوی او می شتابد. در حقیقت این تقوای الهی است که انسان را برای قتال در راه خدا مهیا می سازد و اینگونه وی شهادت را می پذیرد . برای اینکه تفوا خود نگهداری است که انسان را از غیر خدا نگهداری می کند و نفس را صیانت می نماید و او را به کمالی چون مقام شهادت می رساند.
انسان مجاهد چون با جهاد فی سبیل الله، رسالت خویش را به پایان رسانده و در این مسیر، از هیچ تلاش و تکاپویی، حتی در مرز حیات و مرگ از جان شیرین خود، دریغ نورزیده دیگر چه غمی و اندوهی از فردای خود می تواند داشته باشد و چه خوفی و هراسی از قیامت می تواند به خود راه دهد وی با خط سرخ شهادت سرنوشت خود را به بهترین وجه تعیین نموده و از حیات همیشگی برخوردار کشته که دیگر گفتن مردن برای وی دیندار مرگ در باره وی صدق نمی کند، زیرا حیاتی الهی و زندگی جاوید ملکوتی پید کرده که نیستی و مرگ در آن راه ندارد و به آنچه خدا به او داده، خوشدل و خوشحال است نه بیمی دارد و نه اندوهی …!
هر فردی لیاقت ندارد که باب الجهاد به رویش گشوده شود، هر فردی شایستگی مجاهد بودن ندارد، خداوند این در را به روی دوستان خاص خویش گشوده است، مجاهدین بالاترند از این که بگویم مساوی با اولیاءالله هستند. مجاهدین مساوی با خاصه اولیاءالله هستند. هماهنگونه که امام علی (ع) نزدیکی از خطبه های نهج البلاغه این گونه می فرمایند : ان الجهاد باب من ابواب الجنه فتحه الله لخاصه اولیائه
همانا جهاد، دری از درهای بهشت است، دری است که خداوند این در بهشتی را به روی همه کس نگشوده است آری مجاهد با جهاد، درب جنت را به روی خود می گشاید. دری که مجاهدین و شهدا از آن در وارد می شوند و در حقیقت بهشتی که برای آن ها آماده است دری است که خواص و اولیاء الله از آن در به جوار تربت الهی نائل می گردند. در قسمت دوم می فرماید: و هو لباس التقوی)) جهاد، جامه ی تقوا است.
قرآن در سوره مبارکه اعراف سخن از جامه ی تقوا آورده است. علی (ع) می فرماید: جامه ی تقوا، جهاد است. تقوا یعنی پاکی راستین، پاکی از چه؟ ریشه ی آلودگی های روحی و اخلاقی چیست؟ خودخواهی ها و خودپسندی ها و خودگرائیها و به همین دلیل مجاهد واقعی با تقواترین با تقواهاست. زیرا یکی پاک و متقی است از آن جهت که پاک از حسادت است، دیگری پاک از تکبر است، سومی پاک از حرص است، چهارمی پاک از بخل است؛ اما مجاهد پاکترین پاک هاست. زیرا پاروی هستی خود گذاشته استف مجاهد پاکباخته است. لهذا دری که بر روی پاکباخته ها باز می شود با دری که به روی سایر پاک ها گشوده می شود متفاوت است. علمای اسلامی، با الهام از قرآن و سایر تصریحات و اشارات متون اسلامی، مراتب تقوا را به تقوای عام، تقوای خاص و تقوای خاص الخاص اصلاح رده اند. تقوای مجاهدین ف تقوای پاکباختگی است ، شهیدان تمام مایملک خود را در طبق اخلاص گذاشته و به حق تسلیم کرده اند. آنان این جامه از جامه های تقوا را بر تن کرده اند . آری، شهادت در حقیقت همان پایداری مجاهد استف که با نگرشی از خود و خدا در رابطه ی با او معنا پیدا می کند، که وی در راه خدا، برای رسیدن به کمال، چنین آغاز می کند و این گونه از این جهان به عالم آخرت پرواز می کند. پروازی ملکوتی که به دنبال کاروان حسینیان در حرکت است در طی این مسیر و جز در راه خدا راهی نمی پیماید و به جز او معبودی نمی شناسد و غیر او به چیزی نمی اندیشد. عاشقانه به سوی او می شتابد و در راه او از هیچ و تلاش و جهادی فرد گذار نمی باشد تا به مقام شهادت نائل گردد.

مفهوم شهادت و شهید
فرضیه ۳ : مفهوم شهادت و مقام شهید
شهید در لغت به معنای (( حاضر، ناظر، گواهی دهنده، خبر دهنده، راستین، محسوس ، مشهود، نمونه، الگو و سرمشق )) است. شهید کسی است که با انتخاب خود مسیری را برمی گزیند. مسیری که در آن باید هستی وجودی خود را در طبق اخلاص گذاشته و برای تحقق اهداف و اعتقادات ارزانی کند. شهید قلب تپنده ی تاریخ اجتماعی بشر بوده و خواهد بود. شهید مایه حیات، نشاط، عزت، عظمت، جمال، کمال، سرافرازی و سربلندی یک جامعه است.
معادل کلمه شهید در فرهنگ های مختلف اگر چه با بار معنایی ضعیف تر و حتی گاهی با ماهیت متفاوت وجود دارد. در فرهنگ آکسفورد شهید معادل کلمه انگلیسی martyr که شکل اسمی و فعلی آن یکی است گرفته شده و منظور از آن شخصی است که در راه مذهب و عقاید خود کشته شده و یا متحمل رنج و زحمت زیاد می شود و در ادامه معانی دیگری چون کسی که برای رسیدن به علائق خود به زحمت افتاده و یا کسی که از مریضی مزمن رنج می برد ذکر شده است.
و در فرانسه معادل MAROEOYER که ریشه MOROeo به معنای مرگ و فوت است. در اکثر مذاهب و تاریخ اقوام شهادت عبارتست از قربانی شدن قهرمانانی که در جنگ به دست دشمن کشته شده اند و این یک حادثه غم انگیز مصیبت باری است. و نام این کشته شدگان شهید و مرگشان شهادت ( شریعتی مجموعه آثار ۱۹ ص ۱۷) در حالی که در فرهنگ اسلام و خصوصا تشیع شهادت یک رتبه و منزلت و هدف است نه وسیله شریعتی گوهر خلقت انسان را ترکیبی از دو جنبه الهی و شیطانی، پست ترین پست و عالی ترین علو، لجن و روح خدا می داند و شهادت را عملی می داند که یک انسان به شکل انقلابی (( بودن پست خویش)) را در آتش یک عشق و یک ایمان می افکند و می سوزد و یکپارچه خدایی و یکپارچه نور و سراسر اهورایی می شود . (همان)
امام علی (ع) در باره شهادت می فرمایند:
ان اکرم الموت افضل و اندی نفس ابن ابی طالب بیده لا لف ضربه بالسیف احون علی من صیقه علی الفراش فی غیر طاعه الله.
گرامی ترین و بهترین مرگ ها شهادت و کشته شدن در راه خداست، سوگند به خدایی که جان پسر ابی طالب در دست اوست. هزار ضربت شمشیر بر من آسانتر و قابل تحمل تر از مردن بر بستر راحتی است که در راهی غیر از اطاعت خدا باشد. ( نهج البلاغه ترجمه محمود دشتی ، قم، انتشارات پارسیان، خطبه ۱۲۳)
فوالله لولا طعمی عند القائی عدوی فی الستشهاده و توطینی علی المینه لا حیبت الا القی مع حوالا دیوما و احدا والااتقی بهم ابدا))
به خدا قسم آخر هنگام ملاقات با دشمن و نبرد و جهاد با او و آرزوی شهادت در وجودم نبود و اگر با رغبت تمام دل به مرگ در راه خدا ننهاده بودم و هرگز نمی خواستم که حتی یک روز را با این یاران سست عنصر و کامل و گریزان از جنگ و مهار بگذرانم و یا چشمم بر روی آن ها بیفتد، زیرا با چنین افرادی پیروزی بر دشمن میسر نیست . بلکه ناچار با آن ها زندگی می کنم که اگر پیروزی به دست نیاوردیم به شهادت در راه خدا دست یابیم و به آرزویم برسم . ( نهج البلاغه، ترجمه محمود دشتی، قم، انتشارات پارسیان، خطبه ۱۲۳ . و قاتلوهم حتی لا تکون فتنه و یکون الذین کلمه الله ( انفعال ۳۹) و با ایشان نبرد کنید تا فتنه ای نباشد و این تمام برای خدا بشود.

شهید و شهادت
ای بندگان خدا، بدانید اکنون که زبان ها باز است و گشاده، پیکرها سالم، اندام ها به خدمت آماده و جولانگاه فراخ گسترده پیش از آن که فرصت از دست رود و مرگ شتاب آورد و گریبان بگیرد، به پیشواز مرگ روید و منتظر آمدنش نشوید.
پیام زیبای مولی الموحدین علی (ع) به همه رادمردانی است که راه شهادت برگزیده اند؛ با هجرت از زندگی مادی، به وادی ایمن و ملکوت اعلا رسیده اند و در جست و جوی کمال، به سرچشمه حیات راه یافته و سرمست از جرعه (( ارجعی الی ربک)) به رویئت جهان و کشف رضایت حق نائل آمده اند. چه غافلند دنیا پرستان و بی خبرانی که ارزش شهادت را در صحیفه های طبیعت می جویند؛ وصف آن را از حماسه ها و شعرها می خواهند و در کشف آن از هنر تخیل و کتاب تعقل استمداد می کنند. البته حل این معما جز به مدد عشق میسر نمی شود. هضم و فهم کلام مولا علی (ع) آن گاه میسر است که عقل و دل جان را سرمایه و ظرف آن سازیم؛ زیرا مخاطب کلام مولا بندگان خدایند نه بنده غیر، سخن حضرت دعوت راهی آکنده از نور و سرور است؛ توصیه به مرگی اختیاری است؛ زیرا مخاطب کلام مولا بندگان خدایند نه بنده غیر، سخن حضرت دعوت راهی آکنده از نور و سرور است؛ توصیه به مرگی اختیاری است؛ زیرا هر حرکت و تحولی ، اگر مقدر و محکوم و محتوم شد، نه سبب کمال است و نه پاداشی در پی دارد. از این رو همحرکات و رفتار و گفتار بندگان حقیقی و مقرب خداوند از سر اختیار است. این سفارش علی است، که هم ره شناس است هم رهپیما و هم رهنما.

فرازی از سخنان و پیامهای حضرت امام خمینی (س)
اشاره :
در راستای تبیین و ترویج فرهنگ مقدس شهادت که بی تردید پشتوانه محکم انقلاب شکوهمند اسلامی است و از عوامل احیاء و حفظ اسلام ناب محمدی (ص) می باشد، بر همه فرض است که در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت در حد بضاعت خویش آنچه شایسته است به منصه ظهور رسانند. یکی از این اقدامات ارزشمند تدوین و انتشار کتبی است که از زوایای مختلف به این مسئله بپردازد.
اداره کل دفتر ریاست و روابط عمومی بنیاد شهید انقلاب اسلامی در جهت انجام وظایف خویش و حسب نیاز و تقاضاهای مکرر مبنی بر تجدید چاپ کتاب ((بوستان شهادت)) ضمن اصلاح بعضی از نواقص کتاب مزبور، فرازهای دیگری از فرمایشات و پیامهای مقام عظمای ولایت حضرت آیت الله العظمی خامنه ای ( مدظله العالی) را به آن الحا نموده است که امیدواریم مورد توجه و استفاده علاقه مندان قرار گیرد.
(اداره کل دفتر ریاست و روابط عمومی )

فهرست مطالب
پیشگفتار. ۱
مقدمه. ۴
۲-۱ بیان مسئله : ۵
۳-۱ اهداف تحقیق : ۷
۴-۱ اهمیت تحقیق : ۸
۵-۱ سئوالات با فرضیات تحقیق : ۹
۶-۱ تعریف واژگان اساسی تحقیق : ۱۰
الف) معنای کلمه شهید. ۱۰
ارزش و اهمیت ایثار. ۱۲
تاریخچه ی ایثار و شهادت.. ۱۳
۱-۲ مقدمه. ۱۴
پیشینه تحقیق : ۱۴
پیشینه نظری.. ۱۵
۱-۳ مقدمه. ۱۷
۱-۴ مقدمه. ۱۷
زهد و ایثار. ۲۲
فرضیه ۲ : رابطه بین جهاد و شهادت.. ۲۲
جهاد و تعریف آن.. ۲۴
جهاد از نظر قرآن.. ۲۴
اقسام جهاد : ۲۵
شرایط جهاد ابتدایی : ۲۶
جهاد دفاعی : ۲۶
مقدمه ای بر رسالت تکامل انسانی.. ۲۷
اصل اول – ایمان به مبدا و معاد. ۲۷
اصل سوم – حرکت مستمر. ۲۸
مفهوم شهادت و شهید. ۳۱
فرضیه ۳ : مفهوم شهادت و مقام شهید. ۳۱
شهید و شهادت.. ۳۴
فرازی از سخنان و پیامهای حضرت امام خمینی (س). ۳۵
اشاره : ۳۵
شهادت.. ۳۶
ارزش شهادت.. ۳۶
شهادت.. ۴۳
شهید. ۵۱
شاهد. ۵۳
اقسام شهادت.. ۵۴
مقام و منزلت شهید. ۵۶
آیات و روایات در مقام شهید. ۵۸
روایات.. ۶۰
جایگاه شهید و شهادت در نهج البلاغه و قرآن.. ۶۳
سخنان و پیام های حضرت امام خمینی (س). ۶۵
مقام شهدا ۶۵
تعظیم از شهید در احادیث.. ۸۳
قداست شهید. ۸۷
شهید در معانی مقدس… ۸۷
منشا قداست.. ۸۹
شهادت قداست خود را از ناحیه چه امری دارد؟. ۸۹
حق شهید. ۹۲
بدن شهید. ۹۴
منطق شهید. ۹۵
خطبه ۱۸۲۱٫ ۹۶
۷- یاد یاران شهید. ۹۶
شوق شهادت در کلام علی (ع). ۹۷
چرا شهادت؟. ۹۹
مصادیق ایثار و شهادت در جامعه. ۱۰۱
ایثار در طبیعت.. ۱۰۱
فرضیه ۴ : ایثار و رابطه اخلاقی و اجتماعی و سیاسی آن در جامعه. ۱۰۱
آغاز نگرش شیعه به مسئله ایثار و شهادت.. ۱۰۲
بررسی مختصر علمی ایثار و گذشت.. ۱۰۳
آثار عبادی ایثارگری و شهادت طلبی در جامعه. ۱۰۴
۱- اثر روحیه ایثار و شهادت در تقویت ایمان.. ۱۰۴
۲- تاثیر ایثارگری و شهادت طلبی بر عبودیت و سازندگی انسان.. ۱۰۵
۳- احیاء فرضیه امر به معروف و نهی از منکر. ۱۰۵
۴- تقویت روح ایثار در جامعه. ۱۰۶
آثار اخلاقی فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه. ۱۰۷
۱- ایثار محور مسائل اخلاقی.. ۱۰۷
۲- تقویت روحیه صبر و استقامت در مومنین.. ۱۰۷
بررسی فلسفی فرهنگ ایثار در اجتماع کنونی و کاربرد آن.. ۱۰۸
آثار سیاسی ایثار در جامعه. ۱۰۹
آثار اجتماعی ایثار در جامعه. ۱۱۰
راهکارها و نتایج کاربردی.. ۱۱۱
تفاوت منطق مصلحین با شهیدان.. ۱۱۳
فرضیه ۵ : آثار فرهنگی ایثار و شهادت در جامعه. ۱۱۳
رابطه ی جهانی شدن و فرهنگ شهادت.. ۱۲۱
مقدمه ۱-۵ : ۱۲۲
۲- ۵ نتیجه گیری : ۱۲۳
مشکلات تحقیق ۳-۵ : ۱۲۵
پیشنهادهای تحقیق ۴-۵ : ۱۲۶
الف- پیشنهادات به محققین.. ۱۲۷
منـابـع و مـاخـذ. ۱۲۸

---

فهرست منابع
دانشگاه و فرهنگ ایثار و شهادت ( جلد اول و دوم) معاونت تحقیق و پژوهش کنگره سرداران شهید
جهاد و شهادت در اسلام نویسنده : علی عرب سرخی اردستانی
مقام شهید در پیشگاه پروردگار تالیف: سید مجتبی ذاکری
فرهنگ فارسی الفبایی- قیاسی (جلد اول) دکتر مهشید مشیری
حماسه و عرفان ایه الله جوادی آملی
شهادت دکتر علی شریعتی
حماسه حسینی ( جلد اول : سخنرانیها) استاد مرتضی مطهری
قیام و انقلاب مهدی از دیدگاه فلسفه تاریخ استاد مرتضی مطهری
فروغ شهادت آیه الله حاج شیخ علی سعادت پرور