مقاله احتراق در محیط زیست

دانلود مقاله احتراق در محیط زیست

مقدمه

آتش خطرناک ترین دشمن جنگل می باشد. یک آتش سوزی محدود نیز همواره خسارات قابل ملاحظه ای را موجب می گردد به طوری که ممکن است حتی تخریب نهایی و کلی از آن ناشی شود. سطح وسیعی از جنگل های به علت ازدیاد جمعیت به مناطق مسکونی، مراتع و زمین های زراعتی تبدیل گردیده است.  انسان اولیه به علت نداشتن وسایل لازم جهت توسعه سطح زمین های کشاورزی و مرتع مجبور بود از روش سهل و ساده آتش زدن جنگل استفاده نماید. میزان خسارتی که حریق به جنگل ها وارد می آورد برحسب نوع درختان و محیط متفاوت است. درجه شدت حریق و در نتیجه خسارت وارده در جنگل های سوزنی برگ به مراتب بیشتر از جنگل های پهن برگ می باشد. ولی چون اکثر جنگل های ایران از گونه های پهن برگ تشکیل یافته است، خطر توسعه حریق در آنها به میزان جنگل های سوزنی برگ اروپا و یا جنگل های وسیع سوزنی برگ سایر مناطق دنیاست. حریق و آتش گرفتن جنگل و مرتع، چه عمده و چه غیر عمد صورت گیرد باعث از بین رفتن جنگل ها و مراتع می شود و قبل از آنکه توسعه یابد، باید از ایجاد آن جلوگیری شود.

حریق اصولاً بر اثر مختلف به وجود می آید. گاهی یک جرقه آتش در جنگل خصوصاً درفصلی که برگ درختان خزان کرده یا علوفه یک مرتع که در اواخر تابستان کاملاً خشک شده و سطح زمین را پوشانیده است، به ویژه هنگامی که باد با آن همراه باشد، ممکن است حریق مدهشی پدید آورد و دامنه آن به نقاط دور دست کشد و خسارات هنگفتی متوجه کشور سازد. کبریت، ته سیگار و لقایای آتشی که از یک کوره زغال باقیمانده یا رهگذران و چوپان و خوش نشینان در جنگل فراهم می کنند و براثر بی احتیاطی آن را خاموش نمی کنند، ممکن است رفته رفته برگ های خشک اطراف خود را مشتعل سازد و حریقی دامنه دار را ایجاد کند. بشر در ادوار گذشته، به وسیله بسیار ساده، یعنی با آتش زدن جنگل ها و افروختن شاخ و برگ های خشک، بر وسعت اراضی زراعی می افزوده و هنوز هم این رسم در کشور ما برقرار است و آتش زدن جنگل های مخروبه و تبدیل آنها به زمین های زراعتی را احیای جنگل می دانند، در صورتی که در حقیقت احیای جنگل بهبود و آبادانی جنگل است و آتش زدن جنگل را باید صرفاً تخریب جنگل نامید.

از آنجایی که منابع طبیعی یکی از مهمترین و با ارزش­ترین سرمایه­ ملی هر کشوری محسوب شده و نقش آن در حیات اقتصادی و اجتماعی انسانها بسیار مهم است و از اهمیت ویژه­­ای در رابطه با کشاورزی و محیط زیست برخوردار است. لذا حفظ منابع­طبیعی با توجه به افزایش جمعیت بیش از پیش ثابت می­شود. عوامل چندی موجب تغییرات کمی و کیفی درجنگل­ها شده که برخی از آنها عبارتند از : انقراض طبیعی بلایای طبیعی همچون آتش­سوزی ، سیلاب، تراکم جمعیت، آفات و بیماری­های گیاهی در میان عوامل مخرب ، آتش­سوزی یکی از عوامل اصلی تخریب اکوسیستم­ها شناخته شده است که سالانه خسارت قابل ملاحظه­ای را وارد می­سازد.

بروز اولین آتش­سوزی­های طبیعی به حدود ۳۰۰ میلیون سال پیش در رسوبات زغال سنگ­ های قهوه­ای تخمین زده می شود. رعد و برق اولین علت این آتش­سوزیها قبل از پیداش انسان بوده است. سالیانه ۵۰۰۰۰ آتش سوزی بر اثر رعد و برق اتفاق می­افتد. بر اساس آمار منتشر شده از سوی سازمان خوار و بار جهانی (فائو) در یک دوره ۱۸ ساله (۱۹۹۸-۱۹۸۰) به طور متوسط در اروپا سالیانه ۴۲۱۰۰ فقره آتش­سوزی صورت گرفته است. میانگین سالیانه حریق در جنگل­های جهان ۲ میلیون هکتار تخمین زده شده است. آتش در جنگل­های طبیعی، گذشته از نابودسازی ذخایر ژنتیکی، سیر تکاملی جنگل را در رسیدن به کلیماکس به تأخیر می­اندازد و در جنگل­های طبیعی یا دست­کاشت علاوه بر تخریب محیط­زیست که موجب بروز ناهنجاریهائی در موجودات زنده می­شود هزینه سنگین بازسازی را بر جامعه تحمیل می­کند.

به طورکلی علل آتش­سوزی­ها را می­توان به دو دسته انسانی و غیرانسانی تقسیم­بندی کرد. عوامل انسانی نیز به دو دسته عمدی و غیرعمدی تقسیم می­شود که از دلایل عمدی می­توان به فعالیت­های کشاورزی، دامپروری و اختلاف با نهادهای دولتی و از دلایل غیرعمدی می­توان به بی­احتیاتی مردم اشاره کرد. در مطالعه­ای درباره تأثیر متغیرها بر آتش­سوزی بیان نمود که در جنگل­های جلگه­ای عامل مؤثر در آتش­سوزی گرما می­باشد. همچنین در جنگل­های جلگه­ای میان­بند، کاهش رطوبت مواد سوختی و در جنگل­های کوهستانی کاهش بارندگی موجب  آتش­سوزی می­گردد. بیان نمود که جاده­ها از عوامل اصلی در پارسل­بندی جنگل هستند لذا با ساخت و طراحی دقیق جاده­ها و پارسل­بندی مناسب می­توان از گسترش آتش از پارسلی به  پارسل دیگر جلوگیری کرد. جاده­ها درجنگل­ علاوه براهمیت­شان در بهره­برداری و حمل و نقل چوب در تفریح و تفرج و جلوگیری از آتش نقش مهمی دارند. نشان دادند که اهمیت قابل توجهی در یبن اکولوژیست­ها و جنگل­ بانان درباره تأثیر آتش روی جمعیت­ها، جوامع و اکوسیستم­ ها وجود دارد ولی توجه کمتری درباره عواملی که باعث این اثر شده­اند انجام شده است.

جنگل در سرزمین کهن ایران

در ادبیات سرزمین ما، «سرو کاشمر» شهرت بسیار دارد و مردم معتقد بودند که زرتشت پیامبر آن را با دست خود کاشته است. از جمله در «تاریخ بیهقی» و «معجم‌البلدان» از علاقه ایرانیان به سرو کهن کاشمر سخنان بسیاری به میان آمده است. «ابوریحان بیرونی» هر یک از برجهای شمسی را منتسب به درختان معینی دانسته است مثل حمل (فروردین) به معنای هر کشتی که آب نیابد و آنکه تخم ندارد؛ ثور (اردیبهشت) به معنای درختان بلند و میوه‌های شیرین.

تعریف جنگل

در زبان عام جنگل (forest) به منطقه ای گفته می شود که از درختان خودرو تشکیل یافته و ضمنا زیستگاه جانوران وحشی است ولی باید در نظر داشت که هر منطقه پوشیده از درخت یا درختچه را نمی توان جنگل دانست. از این رو جنگل را می توان به این صورت تعریف کرد : جنگل عبارت است سطح وسیعی پوشیده از درخت ، درختچه و سایر گیاهان که همراه با جانوران اشتراک زیستی پیشرفته آن بین عناصر تشکیل دهنده آن (گیاهان و جانوران ) به وجود آورد و تحت تاثیر عوامل محیطی قادر به ادامه حیات به طور مستقل ( بدون دخالت انسان ) می باشد. دانشمندان صفات و خصوصیات بارزی برای جنگل قائل هستند تا بتوان آنها را از سایر نباتات موجود و مورد استفاده بشر در            روی زمین تمیز داد. سه بعد عمده از مشخصات جنگل عبارت است از :

۱ـ زیست شناسی :  باید گفت که جنگل مانند اجتماعی نباتی است که تحت عوامل محیط متعادل یا کم و پیش ثابتی قرار دارد.