مقاله حریق در ساختمان

دانلود مقاله حریق در ساختمان

ایمنی از حریق در ساختمان

کلیات

ایمنی از حریق در ساختمان به کمک تحقیق، طراحی و مدیریت می گردد. دامنه مطالعاتی آن بسیار وسیع و شامل علوم مختلف و رشته های گوناگون است. علاوه بر علوم فنی و تجربی در صنعت و ساختمان، از علوم اداری، روان شناسی، جامعه شناسی و دانشهای مشابه نیز استفاده می شود که هر یک به نحوی و اندازه ای در آن سهیم هستند. برای دستیابی به ایمنی از حریق از سه راه می توان اقدام کرد.

– شناخت علل به وجود آمدن حریق و کوشش برای جلوگیری از بروز آن.

– شناسایی دلایل رشد و گسترش حریق و کوشش برای مصون و محفوظ ماندن در مقابل آن.

– یادگیری اداره کردن حریق و کوشش برای کنترل و خاموش نمودن آتش سوزی.

 در عمل، با علم و آگاهی به اینکه حریقها چگونه بروز می کنند، چطور گسترش می یابند و به چه نحو می توان آنها را کنترل و خاموش نمود. از طریق انجام برنامه هایی جداگانه برای فراهم نمودن ایمنی اقدام می شود.

الف) تدوین و اجرای استاندارد ها و آیین نامه های پیشگیری از بروز حریق این گروه برنامه ریزیها شامل تمام ملزومات و اقداماتی است که به نحوی موجبات آتش سوزی و بروز حریق را از میان بردارند. فعالیتهایی مانند کوششهای تحقیقاتی و تعلیماتی پیرامون مسائل جگوناگون آتش گیری و آتش سوزی، تهیه و تنظیم و آموزش توصیه ها و پیشگیرها، توسعه روشهای اداری و خدمات اداری و خدمات ایمنی و به طور کلی تمام اقداماتی که در مجموع به خاطر روبه رو نشدن با آتش سوزی به کار می روند، از این زمره اند. این گروه فعالیتها معمولاً در مراکزی مانند دانشگاهها آزمایشگاههای آتش و حریق شناسی، سازمانهای پژوهشهای علمی و صنعتی، موسسه های تحقیقاتی و تهیه استاندارد و گاهی شرکتهای بیمه آتش سوزی انجام می گیرد. این اقدامات همگی زیز عنوان ممانعت از حریق نام برده می شوند.

ب) تدوین و اجرای استانداردها و آیین ناممه های ساختمانی محافظت در برابر حریق به طور کلی، این کوششها به منظور فراهم نمودن شرایطی از پیش بررسی، تدارک و طرح می شوند تا در صورت وقوع حریق، تلفات و زیانهای جانی و مالی ناشی از آتش سوزی به کمترین مقدار برسد. این طرز عمل که در حقیقت نوعی مواجه شدن با حریق به شکل ساکن و غیر عامل است، در جهت محافظت مواجه شونده ها ( اعم از انسان، ساختمان و غیره) و همچنین کنترل و جلوگیری از رشد، گسترش و ادامه آتش سوزی به کار گرفته می شود. این دور اندیشیها در قلمرو و موضوع فعالیت موسسه های تحقیقاتی ممانعت از حریق نیست و بیشتر در حوزه فعالیت سازمانهایی است که بر صنعت ساختمان و ساخت نظارت دارند. اصطلاح محافظت در برابر حریق[۱] در اینجا مترادف با افزایش ایمنی، قابلیت، استعداد، تأثیر پذیری و مقدار مقاومت مواجه شونده در برابر آتش سوزی و گسترش حریق به کار می رود.

پ) ایجاد سازمانهای آتش نشانی و توسعه تدابیر و تعلیمات اطفای حریق، این گروه برنامه ها مواقعی به کار گرفته می شوند که حریق وقوع یافته است و ناچار باید به طور فعال و عامل با آن مبارزه کرد. در واقع، آخرین تلاشهایی هستند که به امید حفظ ایمنی می توان به آنها متوسل شد. هزینه به کارگیری این کوششها نسبتاً زیاد است اما در مواردی که آگاهی دانش و فرهنگ ممانعت و محافظت برای دستیابی به ایمنی کفایت نمی کند ضمن از دست رفتن بخشی از ایمنی[۲] الزماً باید در این مسیر گام برداشت. روشن است که تنها با تشکیل گروههای آتش نشان و تدارک دستگاهها و وسایل مبارزه با حریق نمی توان به ایمنی مطلوب دست یافت و لزوماً باید در ایجاد و توسعه فنون مبارزه با حریق و تنظیم و تعلیم عملیات و تدابیر آتش نشانی نیز همت گماشت.

از دیدگاه نظری، کوشش به هر یک از سه طریقی که ذکر شد باید به دستیابی کامل ایمنی منجر شود ولی در عمل برای رسیدن به ایمنی، همواره از تمام روشها به طور جمعی و هماهنگ کمک گرفته می شود الیته میان فعالیتهای ایمنی از آتش سوزی نمی توان حد و مرز کاملاً مشخصی و دقیقی ترسیم کرد و هر چند که مشخصات و ملزومات هر یک از این فعالیتها با دیگری تفاوتهایی مخصوص دارد، معمولاً برای برنامه ریزی اقدامات یک گروه لازم می شود که استاندارد ها و خواسته های گروه دیگر نیز مد نظر قرار گیرد.

لازم است توضیح داده شود که بسیاری از کوششها حالتی مشترک داشته و می توان آنها را جزء همه گروهها منظور نمود. تأمین شبکه آبرسانی شهری برای عملیات اطفای حریق، آموزش همگانی و بالا بردن فرهنگ عمومی در مورد آتش سوزی و آتش نشانی، تدارک وسایل خودکار خاموش کننده و جلوگیری از حریق در ساختمانها ( شبکه آبفشانهای خودکار) و مانند آن از این گونه کوششها هستند. در این گزارش، اصولاً فقط جنبه های مخلتف محافظت در برابر حریق(بند ب) برای ساختمان مورد بحث قرار گرفته است و از کوششهای ممانعت از حریق و تدابیر و ملزومات مبارزه با حریق ( بندهای الف و پ) صحبتی به میان نمی آید.

۱-۲- اهمیت و ارزش آیین نامه های  محافظت در برابر حریق

با اینکه تدوین آیین نامه های محافظت در برابر حریق و تشویق برای رعایت و به کار بردن دستورها و توصیه های مندرج در آنها، از دیدگاه ایمنی همگانی برای یک جامعه اهمیتی مخصوص دارد و نیز با اینکه برقراری این گونه ضوابط و معیارها برای جلوگیری از گسترش آتش سوزیها و تلفات و ضایعات انسانی و از دست رفتنهای بی دلیل سرمایه و ثروت کمک موثری به شمار می آید. باز هم در بسیاری از کشورها در مقایسه با دیگر ضوابط ساختمای، به این گروه از مقررات آن طور که باید اهمیت داده نمی شود. این سهل انگاری چه به خاطر عدم توجه فرهنگ عمومی باشد یا به خاطر ضعف خود آیین نامه ها که دلیل آن در زیر ذکر می شود، به هر حال برای آن – با توجه به خساراتی که آتش به طور مداوم و به زور به جان و مال افراد جامعه وارد می کند –  هیچ عذر موجهی وجود ندارد.

 دلیل اصلی ناتوان و ضعیف بودن آیین نامه های محافظت در برابر حریق این است که نظریه ها  و دیدگاههای مردم در زمینه تهیه و تنظیم این گونه مقررات، مبهم و نامعلوم می باشد. نداشتن آگاهی به رفتار آتش و ویژگیهای ساختمانی از یک سو، و گوناگونی و مغایرت فاحش حریقها با هم از سوی دیگر، باعث می شود تا هر کس در مورد احتمال وقوع حریق و چگونگی پیش بینیهای مورد نیاز در ساختمان به طور متفاوتی اظهار نظر و داوری کند سلیقه و عقیده مالک طراح، سازنده، بازرش و مسئول ساختمان و دیگران ممکن است هر کدام از آنچه یک متخصص حفاظت از حریق یا یک آیین نامه نویس معتقد است. متفاوت و دیگرگونه باشد، معمولاً مردم به زیبایی و شکل ظاهری ساختمان، مقدار استفاده، جنبه های اقتصادی، بیشترین بهره برداری با کمترین هزینه و مسائلی از این دسته توجه دارند.

برای اینکه مشکل آتش سوزی و دلایل بی اعتنایی به مقررات مربوط به آن بهتر درک شود، آن را با مشکل وزن و جاذبه در ساختمان مقایسه می کنیم. حریق و جاذبه، هر یک  به طور مستقیم ولی به نحوی متفاوت، در انهدام بنا و ایجاد تلفات و خسارات دخالت دارند.

هیجده قرن پیش از میلاد مسیح، در بابل پادشاهی به نام همورابی قوانینی را بنیان نهاد که بخشی از آن به مسائل ایستایی و مقاومت ساختمان در مقابل وزن مربوط می شد، از جمله اینکه معمار یک ساختمان محکوم به مرگ است هر گاه بنایی که می سازد فرو ریزد و موجب مرگ مالک آن شود هر چند قبل از قوانین همورابی نیز عقل سلیم حکم می کرد که ساختمان نباید برسر کسی خراب شود، ولی این قوانین طی گذشت قرون متمادی این فرهنگ را به وجود آورد که ساختمان باید چنان بنا شود که پایدار ماند و بر سر کسی فرو نریزد.

از طی مسئله حریق مانند مسائل ریاضی همواره دارای جوابهای معلوم و یک شکل نیست. مسائل و مشکلات به ظاهر یک شکل در موارد و موقعیتهای مختلف جوابهای متفاوت می دهند و برای حل مسئله حریق و کنترل آتش سوزی باید پیرامون موضوعات بسیار مختلفی ضوابط و مقررات تعیین نمود که خود این تنوع ارتباط  بین عمل معمار و چگونگی تلفات و خسارات ناشی از حریق را لوث می کند. در زمره ضوابط گوناگونی که باید تعیین شود، می توان از ضوابط زیر نام برد:

ضوابط برای اعضای باربر ساختمان و ایستایی بنا در مقابل حریق.

ضوابط برای اجزای داخلی بنا از قبیل، دیوارها، پلکانها، دودکشها، کانالها، سقفهای کاذب، نازک کاریها، تزئینات ساختمان و غیره.

ضوابط برای محدود و مهار کردن آتش، مانند: دور تا دور بستن معابر عمودی حریق، آتش بند کردن منافذ و روزنه ها و نظایر آن.

فهرست مطالب

۱- ایمنی از حریق در ساختمان ۵
۱٫۱کلیات ۵
۱-۲- اهمیت و ارزش آیین نامه های محافظت در برابر حریق ۷
۱-۴- تنظیم مقررا ت مناسب و معمول و کوشش برای پیشبرد آنها ۱۱
۱-قدرت حریق و مقاومت ساختمان در برابر آتش سوزی ۱۱
۲-۱ کلیات ۱۱
۲-۳-۱-عوامل به وجود آورنده آتش و راههای مختلف خاموش کردن و جلوگیری از آتش سوزی ۱۳
۲-۳-۲- عملکرد آتش در یک فضای محدود ۱۴
۲-۳-۳- کنترل هوا و مقدار بار سوخت ۱۵
۲-۳-۴- کنترل حرارت و تحمل انسان در مقابل گرما ۱۶
۲-۳-۵ راههای انتقال حرارت ۱۶
۲-۳-۷ سهولت نسبی آتشگیری مواد سوختنی ۱۸
۲-۳-۸- مراحل احتراق ۱۸
۲-۳-۱۳ گازهای سمی حاصل از حریق ۱۹
۴-هدفهای اصولی محافظت در برابر حریق ۲۰
۴-۱ کلیات ۲۰
۴-۲ ایمنی ساکنان ساختمان ۲۱
۴-۳ – ایمنی مأموران نجات و آتش نشانی- حفظ ساختمان و محتویات آن ۲۵
۵- عوامل موثر در گسترش حریق در فضاهای داخلی ۲۷
۵-۱ کلیات ۲۷
۵-۲ محافظت تنوره های ساختمان ۲۸
۵-۳ دیوارهای حریق ۲۸
۵-۶ نازک کاریهای داخلی ساختمان ۲۹
۵-۱۲ طبقات زیرین و زیر زمینها ۳۰
۵-۱۳ ساختمانهای بدون پنجره ۳۱
۶- جلوگیری از سرایت حریق به بناهای مجاور و محافظت در برابر حریقهای برخوردی ۳۱
۶-۱ کلیات ۳۱
۶-۲ حریقهای برخوردی ۳۲
۶-۳ عوامل موثر در شدت برخورد ۳۳
۶-۴ تعیین فاصله مناسب لازم بین دو ساختمان ۳۵
۶-۵ تدابیر کلی محافظت در برابر حریقهای برخوردی ۳۹
۷- دسته بندی بناها از لحاظ ساختار و مقاومت در برابر حریق ۴۰
۷-۱ کلیات ۴۰
۷-۲ دسته بندی ساختارها با توجه به ویژگیهای معماری در ایران ۴۰
۷-۲-۲٫ ساختار نوع ۱تیپ ۲-تیپ بناهای مقاوم حریق ۴۱
۷-۲-۳ ساختار نوع ۲- بناهای غیر قابل احتراق ۴۲
۷-۳ ضوابط و مشخصات محافظت در برابر حریق از لحاظ ساختار ۴۲
۹- ایمنی جان افراد در برابر حریق ۴۳
۹-۱ کلیات ۴۳
۹-۲٫ ارزیابی مقدار خطرات و تشخیص و تعیین اقدامات مورد نیاز ۴۴
۹-۴٫ طبیعت حریق در ساختمان ۴۵
۹-۴-۳ چگونگی گسترش آتش و دود ۴۵
۹-۵٫ تدابیر کلی دستیابی به ایمنی جان ۴۶